Thay đổi tư duy bảo hộ

Với quan điểm, nếu Nhà nước không có chính sách bảo hộ quyền vận tải nội địa cho DN trong nước thì các DN trong nước không thể cạnh tranh lại các DN nước ngoài và thị phần vận tải biển trong nước “phần lớn” sẽ do các DN nước ngoài chi phối, cho nên, đến nay, ngay cả việc gia nhập WTO, trong lĩnh vực vận tải biển, VN vẫn chưa cam kết cho phép các DN nước ngoài được phép cung cấp vận tải biển nội địa. Ngay cả việc chuyên chở container rỗng và trung chuyển hàng hóa nội địa trong nước ta của các hãng tàu nước ngoài cũng bị dừng cấp mới. Thực tế từ giữa năm 2013 ngành chức năng nước ta cũng đã dừng cấp phép mới cho các tàu mang cờ nước ngoài vận chuyển container rỗng phục vụ trung chuyển giữa các cảng nội địa, ngoại trừ 5 hãng tàu lớn quốc tế đã được cấp phép trước đây.

Thực tế, các tuyến vận tải biển quốc tế, ngành vận tải biển nước ta đã không thể cạnh tranh lại các DN nước ngoài. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, thị phần vận tải biển quốc tế nước ta hiện nay do các hãng tàu biển nước ngoài chiếm lĩnh với khoảng 80-85%, trong đó đảm nhận 100% hàng đi châu Mỹ, châu Âu. Các hãng tàu VN chỉ có thể đảm nhận khoảng 15-20% hàng container xuất nhập khẩu đến các thị trường ASEAN và Trung Quốc.

Dỡ bỏ các hạn chế về thương quyền nội địa… là điều kiện cần và đủ cho nước ta trong quá trình hội nhập.

Cũng vì có chính sách bảo hộ của Nhà nước, nên ngành vận tải biển nội địa nước ta không có sự cạnh tranh giữa các DN cung cấp dịch vụ. Điều này đã dẫn tới không có sự cạnh tranh về giá. Đại diện hãng tàu CMA cho biết: “Chi phí vận chuyển hàng hóa từ TP HCM đi Hà Nội và ngược lại bằng đường biển cao hơn nhiều chi phí từ TP HCM đi Sigapore. Không những thế, thời gian vận chuyển hàng hóa lại rất chậm, do lượng hàng hóa ít, nên hàng tuần chỉ có 2-3 chuyến tàu khởi hành. Các hãng tàu nước ngoài không có giấy phép vận chuyển nội địa rất “khổ sở” về điều này. “Chính sách bảo hộ thương quyền vận tải biển nội địa của Chính phủ VN chỉ có lợi cho một số DN vận tải biển. Nhưng chính sách này lại không có lợi cho lợi ích của quốc gia, của người dân và sự phát triển của cả ngành vận tải biển VN” – Đại diện hãng tàu CMA nhận định.

Hành động của VN 

Trong xu thế hội nhập toàn cầu, Chính phủ nước ta sẽ phải thay đổi chính sách cho phù hợp, vì thế việc bảo hộ quyền vận tải biển nội cho DN vận tải biển VN chỉ có tính tạm thời. Các DN nước ta cần phải chấp nhận và có những bước chuẩn bị thích ứng.

Đầu tiên phải suy nghĩ quan niệm vì lợi ích chung của khu vực (tư duy “tất cả cho một, một cho tất cả”). Bất cứ một hoạt động có liên quan đến khu vực phải ở trong tâm thế hợp tác, chia sẻ với mục tiêu phục vụ dòng hàng hóa dịch vụ trong khu vực là tự do, nhanh chóng và có tính cạnh tranh cao.

Một thị trường thống nhất ASEAN về vận tải biển đặt trong không gian một AEC năng động, sẵn sàng tạo ra các dòng chảy thương mai hàng hóa, dịch vụ, đầu tư, tài chính, lao động… trong đó vận tải biển xuyên suốt sẽ không còn bất kỳ rào cản nào. Dỡ bỏ các hạn chế về thương quyền nội địa… là điều kiện cần và đủ cho nước ta và cho một ASEAN phát triển năng động, bền vững và cạnh tranh cao.