E-Business những e ngại còn gặp bên cạnh những ưu thế lớn

Thương mại điện tử là một hình thức mua bán hiện đại, ngày càng được áp dụng một cách rộng rãi và phổ biến. Qua thương mại điện tử, người mua có thể đặt hàng và hoàn tất việc mua bán, từ cây kim sợi chỉ, chiếc kẹp giấy cho đến… phi cơ.

Câu chuyện về thương mại điện tử

Mary Teic, trưởng nhóm giới thiệu sản phẩm mới của công ty Teratex, đang cần gấp một số dụng cụ văn phòng cho buổi thuyết trình quan trọng, Mary bật máy tính cá nhân, mở web browser vào intranet của công ty Teratex. Cô chọn trang web của bộ phận mua sắm (purchasing department) của công ty. Trong trang này, giữa một danh sách nhiều nhà cung cấp sản phẩm có hợp đồng với công ty Teratex, Mary chọn mối nối (link) với công ty dụng cụ văn phòng Sotrans.

Ngay khi Mary bắt đầu làm việc với trang web của công ty Sotrans, chứng chỉ số (digital certificate) riêng của cô, được thiết lập sẵn và tin dùng trong giao dịch giữa công ty Teratex và công ty Sotrans, được tự động chuyển tới máy chủ thương mại điện tử của công ty Sotrans.

Máy chủ của công ty Sotrans xác minh căn cước khách hàng của Mary và của công ty Teratex. Các thông tin này, kèm theo với các đặc tả về người khách hàng được lưu trữ kèm theo web browser của Mary, giúp máy chủ của công ty Sotrans xác định được các nét riêng về người khách hàng và từ đó chọn cách trình bày catologue sản phẩm của mình phù hợp với nhu cầu và thẩm quyền mua sắm, đã được thỏa thuận của Mary. Catologue này liệt kê đầy đủ và chính xác cả giá tiền đã được thỏa thuận riêng với công ty Teratex, số lượng và khả năng cung cấp từng mặt hàng.

Mary bắt đầu chọn các mặt hàng cô cần mua. Cô nhặt những món hàng được chọn và bỏ vào giỏ đi chợ điện tử (electronic basket) của cô. Có vài món, cô đắn đo, chọn đi chọn lại sau đôi ba lần, bỏ vào giỏ xong lại lấy ra. Sau cùng, khi đã ưng ý các chọn lựa của mình, Mary bấm nút yêu cầu đặt hàng. Máy chủ thiết lập đơn đặt hàng cho Mary, hiển thị một đơn đặt hàng đầy đủ chi tiết cho Mary duyệt lần cuối và chấp thuận.

Để tiện việc theo dõi tiến trình gửi hàng, Mary nhận được từ trang web một mã số đặt hàng. Cô bấm nút hoàn tất việc đặt hàng và ra khỏi browser. Mary chỉ còn chờ nhận hàng qua bộ phận phát thư và bưu kiện nội bộ của công ty Teratex, sau khi bộ phận này được giao hàng.

Sau khi nhận phiếu đặt hàng của cô Mary và chứng chỉ số của cô, máy chủ thương mại điện tử của công ty Sotrans chuyển các thông tin này sang dạng xử lý riêng để các phần xử lý kế tiếp xác nhận nguồn gốc và sự toàn vẹn của thông điệp vừa nhận.

Các thông tin về căn cước của Mary cũng được kiểm tra và xác nhận qua cơ sở dữ liệu (CSDL) khách đặt hàng của công ty Sotrans. Trong khâu này, đơn đặt hàng của cô Mary cũng được bổ sung bằng các thông tin về cách chi trả, địa chỉ gửi hàng liên quan đến cô Mary và công ty Teratex lưu trữ sẵn trong CSDL công ty Sotrans.

Một phiên bản điện tử của đơn đặt hàng được bổ sung này được chuyển qua mạng tới máy chủ thương mại điện tử của công ty Teratex. Tại đây, đơn này được kiểm tra và chấp thuận vì nó thỏa các điều kiện công ty Teratex ấn định quyền và giới hạn đặt mua hàng của Mary. Khi đã được chấp thuận, đơn đặt hàng của cô Mary được nhập vào CSDL của công ty Teratex. Bấy giờ, phiên bản của đơn đặt hàng, đã được chấp thuận, mang chữ ký điện tử của công ty Teratex được chuyển qua mạng, trở về máy chủ của công ty Sotrans; chữ ký được kiểm nhận, và đơn được nhập vào CSDL của công ty Sotrans.

Động tác nhập CSDL này tự động phát khởi khâu cuối cùng của chu trình mua hàng của cô Mary: máy phục vụ thanh toán giao dịch chuyển các thông tin về việc chi trả qua Internet tới công ty chuyên trách dịch vụ chấp thuận chi trả. Khi máy của công ty Sotrans nhận được sự chấp thuận này, chu trình đặt hàng mới hoàn tất. Sau đó, công ty Sotrans chỉ việc cất và gởi hàng theo cách thông thường của họ.

Sáng hôm sau, Mary nhận hàng đặt mua đúng theo thủ tục gửi chuyển phát nhanh qua đêm mà Mary đã chọn. Hợp đồng mua bán giữa hai công ty đã hoàn tất.

Đó chính là chu trình phố biến của thương mại điện tử ngày nay trên thị trường quốc tế.

Thương mại điện tử: hiện trạng và tươnglai

Các nhà phân tích cho rằng, để có được nhận thức đúng đắn về tình hình phát triển của ngành thương mại điện tử, các doanh nghiệp cần phải theo dõi sát sao các báo cáo, các dự đoán, phân tích tài chính.

Tin tức về thương mại điện tử trong thời gian vừa qua đủ để làm cho bất kỳ một nhà dự đoán tình hình thương mại điện tử nào cũng phải bối rối. Và một ngành mà trong sáu tháng qua bị chìm đắm trong tình trạng ảm đạm nay bỗng tràn ngập với những báo cáo về lợi nhuận và các con số tăng trưởng.

Và tin tức về khả năng sinh lời không chỉ dừng lại ở các hãng kinh doanh thương mại điện tử lớn như Amazon. Các báo cáo về lợi nhuận cũng được công bố từ những công ty nhỏ như EBags và cửa hàng kim hoàn trực tuyến Ice.com, theo lời nhà phân tích Ken Cassar của Jupiter Media Metrix.

Bởi vậy, đâu là trạng thái thực của ngành thương mại điện tử hiện nay? Ông Cassar cho rằng: “Ngành thương mại điện tử đã có được vị trí thích hợp từ cách đây sáu tháng, nhưng điều đó không nói lên gì nhiều”.

Vẫn tồn tại và phát triển

Theo Van Baker của GartnerG2, không thực sự đúng khi nói rằng thương mại điện tử đang “quay trở lại” bởi vì thực tế là nó chưa bao giờ đi đâu cả.

Baker cho rằng thương mại điện tử chưa bao giờ chết. Chúng tôi đã chỉ có một vấn đề là có rất nhiều mô hình kinh doanh yếu kém, những mô hình mà nếu nghiên cứu kỹ lưỡng hơn thì lẽ ra không nên triển khai những mô hình đó ngay từ đầu.

Theo quan điểm của Baker, thương mại điện tử vẫn tiếp tục tăng trưởng đối với những công ty có mô hình kinh doanh tốt, cơ sở hạ tầng và mục tiêu giá trị phù hợp. Ông hy vọng rằng xu hướng này vẫn sẽ tiếp diễn.

Baker nói: “Hành vi thương mại điện tử phụ thuộc rất nhiều vào lượng thời gian người sử dụng ở trên mạng, vì vậy khi chúng ta đến với những người có đã sử dụng Internet nhiều năm thì đó là điều rất phù hợp để có được sự phát triển mạnh mẽ liên tục.”

Dự đoán mơ hồ?

Trong khi ngày càng có nhiều người tiêu dùng cảm thấy thoải mái hơn khi ở trên mạng và mua hàng qua mạng nhiều hơn, nhiều nhà kinh doanh trên mạng lại đang thu hẹp hoạt động kinh doanh trực tuyến của mình.

Cassar cảnh báo: “Tôi không nghĩ là tình hình đã hoàn toàn sáng sủa. Chúng ta đang thấy rằng có nhiều doanh nghiệp kinh doanh theo kiểu truyền thống vẫn tiếp tục ngần ngại đối với việc đầu tư lên Web và đang thu hẹp đáng kể hoạt động kinh doanh của họ”.

Cassar chỉ ra việc cắt giảm nhân viên mới đây ở công ty Bloomingdales.com cũng như xu hướng thuê bên thứ ba thực hiện các hoạt động thương mại điện tử. Các khoản chi tiêu cho hoạt động marketing của các doanh nghiệp trực tuyến cũng đang bị cắt giảm. Nhưng những sự cắt giảm đó không nhất thiết có nghĩa là các nhà bán lẻ có nhiều kênh phân phối đã mất niềm tin vào kênh thương mại điện tử của họ.

Ông nói: “Rất nhiều doanh nghiệp đang tiến tới giai đoạn các website của họ hoạt động rất có hiệu quả và họ không cần nhiều nhân viên phát triển như họ đã có trong năm 1999 hay 2000”.

Những dấu hiệu cần theo dõi

Các nhà phân tích cho rằng, để có được nhận thức đúng đắn về tình hình phát triển của ngành thương mại điện tử, các nhà quan sát cần phải theo dõi sát sao các báo cáo, các dự đoán, phân tích tài chính.

Ông Cassar nói: “Số tiền đầu tư của các nhà bán lẻ vào lĩnh vực thương mại điện tử và doanh số bán hàng trên mạng của họ có thể chính là những chỉ báo tốt nhất, nhưng khó mà theo dõi được việc đầu tư của họ. Ngân sách dành cho marketing của một công ty cũng là một chỉ báo về mức độ tin tưởng của công ty đó đối với kênh phân phối trực tuyến”.

Ông Banker đề cập đến các bước chuyển đổi của những nhà bán lẻ truyền thống và khả năng cung tiêu của các nhà bán lẻ trực tuyến, coi đó là những chỉ báo quan trọng trong lĩnh vực thương mại điện tử.

Baker nói: “Một trong những thứ mà nhất định bạn phải theo dõi là các nhà bán lẻ truyền thống và hoạt động của họ trong lĩnh vực thương mại điện tử. Có một số bằng chứng từ các công ty có nhiều kênh phân phối chứng tỏ rằng nếu họ có thể có được một khách hàng hoạt động trên tất cả các kênh, số tiền mà công ty thu được từ mỗi khách hàng trong một năm sẽ tăng đáng kể, chẳng hạn như doanh thu tăng gấp đôi, và chúng ta đang được chứng kiến nhiều bằng chứng về điều đó”.

Những bước đi chập chững

Theo ông Cassar, một trong những điều tốt đẹp nhất có thể đến với lĩnh vực thương mại điện tử là quá trình ổn định hoá.

Cassar nói: “Chúng ta có thể đã tiến thời thời điểm mà đầu tư vào việc thuê thêm nhân công đã được ổn định, và có thể biết được kênh phân phối trực tuyến hoạt động kém hiệu quả trong những lĩnh vực nào, điều gì tốt nhất có thể đến với thương mại điện tử liên quan đến tính ổn định của nó. Trong sáu tháng nữa, không có lý do gì để tin rằng chúng ta sẽ chẳng nhìn thấy gì khác ngoài một sự tiếp diễn của những gì mà chúng ta đang nhìn thấy ngày hôm nay: những bước tiến thận trọng của một đứa trẻ”.

Nhưng độ dài của những bước tiến này sẽ phụ thuộc rất nhiều vào sự lành mạnh của nền kinh tế nói chung, Baker nhấn mạnh. “Khi thu nhập ròng tăng lên thì việc mua hàng sẽ tăng lên. Một số nhà kinh tế cho rằng cuộc khủng hoảng đã chấm dứt từ tháng một hoặc tháng hai, nhưng yếu tố chủ chốt ở đây là: quan niệm của người tiêu dùng sẽ được cải thiện hay không?”