Nghĩ dài – lo ngắn

Một trong những trọng tâm của kế hoạch tín dụng mà NHNN đưa ra, cho biết sẽ triển khai trong thời gian sắp tới sẽ là gói tín dụng 10.000 tỷ đồng trong lĩnh vực thủy sản.

Theo kế hoạch, điểm tập trung của nguồn vốn này là sẽ dành cho DN ngư dân vay vốn phục vụ đóng mới tàu vỏ sắt, cải hoán nâng cấp tàu cũ để vươn khơi bám biển. Việc đầu tư tín dụng được xác định phải theo hướng liên kết chuỗi giá trị từ khâu khai thác, nuôi trồng đến khâu chế biến, tiêu thụ, bám sát đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp (phần tái cơ cấu đối với lĩnh vực thủy sản) đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 899/QĐ-TTg ngày 10/6/2013). Điểm đặc biệt của gói là mức lãi suất ưu đãi rất thấp, thấp hơn hẳn mặt bằng chung của thị trường hiện nay, với 5%/năm, và thời hạn cho vay tối đa có thể lên tới 10 năm.

Trên thực tế thì hiện tại lãi vay nói chung trên thị trường đang xuống khá thấp, đặc biệt hầu hết DN xuất khẩu đang được ưu đãi cho vay chỉ khoảng 6-7% năm với VND. Tuy nhiên, lãi cho vay dành cho ngư dân bám biểm theo hướng mà gói tín dụng đưa ra, lại chưa được thống kê đầy đủ. Đặc điểm chung của đối tượng cho vay này, theo các NH là DN (thường là các chủ thầu tàu cá) và dưới họ là các thành viên/ hộ ngư dân hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh “rủi ro cao”, các NH thường e ngại cho vay vì khả năng kiểm soát rủi ro thiên tai (dẫn đến mất tàu, bè)… và kết quả nợ mất vốn là ngoài tầm kiểm soát.

Như vậy, với mục tiêu và giá trị gói tín dụng đưa ra 10.000 tỷ đồng, thực tế giải ngân sẽ diễn ra ra sao khi đối tượng DN ngư dân trước nay vẫn khiến nhiều TCTD… “kính nhi viễn chi”? Do đó không phải TCTD nào cũng có mạng lưới vươn xa tới các vùng biển và các hộ ngư dân bám biển. Khả năng thẩm định năng lực tín dụng đối với đối tượng này của nhiều NH vì vậy không chuyên. Khả năng tư vấn/ đồng hành cùng hỗ trợ giải ngân tín dụng của các NH với tư nhân cũng không chuyên… Kéo theo, khả năng nhân rộng gói tín dụng theo chủ trương của NHNN là một câu hỏi.

Một chuyên gia cho biết ông tin chắc các NHTM sẽ rất “mặn mà” nếu được khuyến khích cho vay DN xuất khẩu thủy sản, nhưng nếu tập trung “đi vòng” lên thượng nguồn nguyên liệu, cho vay DN ngư dân, thì đó lại là một ẩn số. Liệu NHNN có chính sách gì để ưu đãi cho các TCTD tiên phong, tích cực “đi vòng” để thực hiện mục tiêu gói tín dụng, vị này nói.

Liệu NHNN có chính sách gì để ưu đãi cho các TCTD tiên phong, tích cực “đi vòng” để thực hiện mục tiêu gói tín dụng ?

Tương tự, gói tín dụng thứ hai mà NHNN dự kiến đưa ra cho chương trình tái canh cây cà phê tại Tây Nguyên có trị giá 12.000 tỷ đồng, cũng được đánh giá là một bước chuẩn bị dài hạn cho mục tiêu phát triển nông nghiệp – một trong lĩnh vực ưu tiên của nền kinh tế và các chính sách tín dụng từ năm 2011 cho đến nay. Tuy nhiên, vướng mắc của mục tiêu gói tín dụng này cũng không ra ngoài vướng mắc ngành thủy sản, khi DN xuất khẩu cà phê còn nhiều tổ chức “sống khỏe” và được ngân hàng ưu ái, thì hàng nghìn hộ nông dân vẫn gặp khó với tái canh cây cà phê.

Viện Khoa học Kỹ thuật Nông lâm nghiệp Tây Nguyên cách đây 2 năm đã trồng thử nghiệm tái canh cây cà phê trên diện tích cà phê già cỗi và sau đó 1-2 năm, mục tiêu “trẻ hóa” vườn cà phê thử nghiệm bị phá sản do cây bị tấn công tuyến trùng, chết hàng loạt tới 88% diện tích. Đích thân Ban điều phối ngành hàng cà phê do Bộ NN-PTNN lập ra cũng thừa nhận tái canh cây cà phê là nan giải. Nay, nếu gỡ được bài toán vốn thì với thực tiễn kỹ thuật chưa hoàn toàn “chắc ăn”, sẽ có bao nhiêu TCTD dám “xung phong” giải ngân cho vay lĩnh vực này? Chi phí thẩm định, quản lí hồ sơ/ đối tượng vay vốn (đồng nghĩa phải có nhân sự cán bộ ngân hàng giám sát tới tận vườn cà phê) trong vòng bao nhiêu năm tương đương thời gian cho vay vốn… sẽ do ai chịu trách nhiệm khi lãi suất cho vay không chênh lệch, thậm chí thấp hơn lãi suất huy động?

Về lí thuyết, rõ ràng những gói tín dụng cho người nông dân là định hướng chính sách tiền tệ tích cực và rất đúng, trúng vào trọng tâm cầu vốn lẫn mục tiêu hỗ trợ DN, kinh tế phát triển bền vững trong dài hạn.

Tất nhiên, nếu đây là những gói tín dụng mang tính “chính sách xã hội”, sẽ chỉ có những TCTD có chức năng thực thi nhiệm vụ chính sách này, mới được triển khai, thì câu chuyện sẽ không quá phức tạp. Như vậy, thị trường hẳn sẽ lại dồn tâm điểm nhìn về Agribank và các hoạt động cho vay ngư dân, nông nghiệp nhiều năm qua.