Dồn sức “làm khỏe” doanh nghiệp

Được coi là “tế bào” năng động nhất của nền kinh tế, có vai trò quyết định trong việc hoàn thành hay không hoàn thành chỉ tiêu thu ngân sách nhà nước hàng năm, nên với hiện trạng “sức khỏe” còn ốm yếu, cộng đồng doanh nghiệp đang khiến Chính phủ, cũng như các địa phương lo lắng.

Sự khó khăn, vật lộn để tồn tại của doanh nghiệp được thể hiện rõ nét qua con số mà Tổng cục Thống kế vừa công bố. Theo đó, ước trong năm 2013, số doanh nghiệp gặp khó khăn phải giải thể hoặc ngừng hoạt động lên tới 60.737 doanh nghiệp, tăng 11,9% so với năm trước.

Trong đó, số giải thể là 9.818 doanh nghiệp, tăng 4,9%; số doanh nghiệp đăng ký tạm ngừng hoạt động lên tới 10.803 doanh nghiệp, tăng 35,7%; số doanh nghiệp ngừng hoạt động nhưng không đăng ký là 40.116 doanh nghiệp, tăng 8,6%. Những con số này cho thấy, hoạt động của doanh nghiệp vẫn còn nhiều khó khăn. Tình trạng này được dự báo là sẽ tiếp diễn trong năm 2014.

Tại Hội nghị trực tuyến của Chính phủ với các địa phương bàn giải pháp triển khai nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội năm 2014 vừa diễn ra, Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Văn Ninh đã nhìn nhận, sự khó khăn của doanh nghiệp cùng với nợ xấu vẫn còn cao và căng thẳng trong thu ngân sách nhà nước là ba khó khăn lớn nhất của nền kinh tế trong năm 2014.

Đáng nói là ba khó khăn trên có mối liên hệ chặt chẽ với nhau, nên việc kém hiệu quả trong thực hiện các quyết sách để giải quyết hiện trạng này sẽ khó tiếp sức cho doanh nghiệp.

Thực tế, vì nợ xấu cao, nên hiện các doanh nghiệp vẫn gặp khó khăn trong tiếp cận vốn của các tổ chức tín dụng. Theo tổng hợp của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, đến cuối tháng 10/2013, tổng nợ xấu nội bảng của toàn hệ thống tổ chức tín dụng là khoảng 146.500 tỷ đồng, chiếm 4,73% tổng dư nợ và tăng 28.100 tỷ đồng, tương đương 23,8% so với cuối năm 2012.

Một khi “sức khỏe” của doanh nghiệp chậm được cải thiện, thì đương nhiên thu ngân sách sẽ gặp khó. Hệ quả của vòng luẩn quẩn này là khó mở rộng dư địa cho triển khai các giải pháp miễn, giãn, giảm thuế hỗ trợ cho doanh nghiệp trong bối cảnh khó khăn. Thực tế này đòi hỏi bài toán tiếp sức cho doanh nghiệp trong năm 2014 cần có lời giải khôn ngoan và có sức nặng hơn so với năm 2013.

Nhận diện sớm những khó khăn của doanh nghiệp, nên tại hội nghị trên, Chính phủ xác định, tiếp sức cho doanh nghiệp là một trong những ưu tiên hàng đầu trong chỉ đạo, điều hành các giải pháp phát triển kinh tế trong năm 2014.

Thủ tướng Chính phủ yêu cầu, ngay từ cuối năm 2013, các bộ, ngành, địa phương phải gấp rút chuẩn bị triển khai các giải pháp, để tiếp sức cho doanh nghiệp ngay trong những ngày đầu năm 2014.

Để hỗ trợ doanh nghiệp hiệu quả hơn, Chính phủ yêu cầu Ngân hàng Nhà nước quyết liệt hơn trong xử lý nợ xấu, để tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp tiếp cận vốn.

Trong đó, tập trung chỉ đạo, hướng dẫn các tổ chức tín dụng rà soát, phân loại nợ, đối tượng vay, cơ cấu lại nợ…, để mở rộng dư địa tăng trưởng tín dụng lành mạnh.

Tiếp tục tập trung ưu tiên vốn tín dụng cho sản xuất hàng xuất khẩu, doanh nghiệp nhỏ và vừa, công nghiệp hỗ trợ, ứng dụng công nghệ cao. Đối với gói hỗ trợ nhà ở xã hội 30.000 tỷ đồng, Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với Ngân hàng Nhà nước và các bộ ngành, địa phương báo cáo Thủ tướng Chính phủ trong tháng 3/2014 về những vướng mắc và kiến nghị các giải pháp khắc phục. 

Bộ Tư pháp chủ trì đẩy nhanh tiến độ, xử lý dứt điểm các vụ việc thi hành án dân sự liên quan đến hoạt động tín dụng, ngân hàng, để tạo điều kiện thu hồi nợ, giảm nợ xấu và mở rộng tín dụng…

“Thực tế cho thấy, không ít doanh nghiệp vừa và nhỏ có thị trường, có công nghệ tốt, nhưng vì không còn tài sản thế chấp, nên không vay được vốn. Hệ quả là nhiều doanh nghiệp rơi vào tình trạng đình đốn sản xuất, đối mặt với nguy cơ giải thể, phá sản.

Điều này là đáng báo động, bởi nếu tiếp tục để các doanh nghiệp có triển vọng phát triển tốt dừng hoạt động, thì sẽ triệt tiêu động lực tăng trưởng của nền kinh tế…”, TS. Cao Sỹ Kiêm, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam bày tỏ quan ngại, đồng thời cảnh báo, nếu các giải pháp trong tiếp sức doanh nghiệp vẫn tỏ ra kém hiệu quả, thì bản thân các ngân hàng cũng gặp bất lợi kép: vừa gia tăng tỷ lệ nợ xấu, vừa không thể đẩy mạnh cho vay để đạt mục tiêu tăng trưởng tín dụng lành mạnh…

Do vậy, trong bối cảnh nguồn lực có hạn, các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp cần có trọng tâm, trọng điểm hơn trong năm 2014, thay vì vẫn còn dàn hàng ngang như năm 2013.

Theo đó, các bộ, ngành, địa phương cần tiến hành điều tra, khảo sát cụ thể về khả năng phát triển của từng ngành, lĩnh vực. Trên cơ sở đó, vừa đánh giá được tiềm năng phát triển của từng ngành, vừa cập nhật được hiện trạng sức khỏe của các doanh nghiệp.

Kết quả điều tra này là cơ sở để đánh giá doanh nghiệp thuộc ngành, lĩnh vực nào có khả năng bứt phá, thì các giải pháp tiếp sức về chính sách tiền tệ, tài chính tập trung hỗ trợ, qua đó tạo sức lan tỏa hỗ trợ doanh nghiệp các ngành khác cùng phát triển.

Cùng với yêu cầu Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì đẩy mạnh triển khai kế hoạch phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa, khẩn trương đưa Quỹ Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa vào hoạt động, Chính phủ còn yêu cầu các bộ, địa phương tập trung rà soát, tháo gỡ vướng mắc, đơn giản hóa thủ tục hành chính và thực hiện có hiệu quả các chính sách ưu đãi trong các lĩnh vực thuế, hải quan, tiếp cận vốn, đất đai, đầu tư xây dựng…, để giúp doanh nghiệp phục hồi rõ nét hơn trong năm 2014.