Câu chuyện nuôi gián đất – Trách nhiệm thuộc về ai?

Vì Sở KH-ĐT tỉnh Bắc Ninh đã cấp Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh (GCNĐKKD) chăn nuôi gián đất cho Cty Hoàng Hiệp có địa chỉ tại xã Quảng Phú, huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh vào ngày 03/12/2013 khiến DN này đã đầu tư gần 3 tỉ đồng nuôi gián đất, rồi sau đó bị buộc phải tiêu hủy. Tuy nhiên, khi Cty Hoàng Hiệp đòi Sở KH-ĐT bồi thường thiệt hại thì Sở này… không chịu trách nhiệm.

Việc nuôi gián đất, một loại côn trùng nhập vào Việt Nam từ Trung Quốc diễn ra khoảng cuối năm 2013. Nhưng điều đáng ngạc nhiên hơn là hoạt động này lại được Sở KH-ĐT tỉnh Bắc Ninh cấp GCNĐKKD cho DN. Tại hạng mục kinh doanh thứ 11 trong GCNĐKKD của Cty Hoàng Hiệp, Sở KH-ĐT tỉnh Bắc Ninh cấp phép cho DN này được phép chăn nuôi gián đất.

Với giấy phép này, ông Nguyễn Đình Nguyên – Giám đốc và ông Phạm Văn Hùng là cổ đông góp vốn của Cty Hoàng Hiệp đã đầu tư hàng tỷ đồng để nuôi gián đất. Ông Nguyên cho biết, ông đã sang Trung Quốc mua hơn một tạ trứng gián về tự ấp để gây giống và bỏ vốn ra đầu tư chuồng trại khoảng 200m2. Theo tính toán của ông, đến tháng 8/2014, mẻ gián đất đầu tiên sẽ được thu hoạch. Tuy nhiên, nhận được quyết định phải tiêu hủy từ Bộ NN-PTNT. Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Vũ Văn Tám đã có văn bản, yêu cầu UBND tỉnh Bắc Ninh vào cuộc xử lý và tiêu hủy ngay số gián đất đang nuôi tại các hộ dân ở 2 huyện Lương Tài và Gia Bình (Bắc Ninh). Tiếp theo đó, ngày 18/3/2014, tỉnh Bắc Ninh cũng đã ra Văn bản 498, yêu cầu các cơ quan ban ngành gồm Sở NN-PTNT, Sở TN-MT… cùng chính quyền địa phương có hộ nuôi gián đất phải tổ chức tiêu hủy trước ngày 21/3.

Đứng ở góc độ người sản xuất kinh doanh, ông Nguyên cho rằng pháp luật đã thừa nhận quyền tự do kinh doanh. Người dân và DN được làm những gì mà pháp luật không cấm. Đằng này, DN đã xin phép và được Sở KH-ĐT đồng ý thì không thể nói là lỗi tại DN được.

Theo ông Vũ Thái Ninh – Trưởng phòng Chăn nuôi (Sở NN-PTNT Bắc Ninh), để con gián đất “lọt” được vào nuôi ở tỉnh là do sai sót trong việc cấp phép kinh doanh của Sở KH-ĐT, nên trách nhiệm pháp lý và đền bù cho hộ nuôi gián đã bị tiêu hủy phải thuộc về sở này.

DN đã xin phép và được Sở KH – ĐT đồng ý thì không thể nói là lỗi tại DN được

Ông Nguyễn Văn Trọng – Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi (Bộ NN-PTNT) khẳng định, việc cấp GCNĐKKD cho Cty Hoàng Hiệp nuôi gián đất của Sở KH-ĐT tỉnh Bắc Ninh là sai. Đây là loài chưa được phép nuôi tại Việt Nam. Mọi việc cấp phép liên quan đến lĩnh vực giống vật nuôi phải tuân thủ Luật Đa dạng sinh học, đặc biệt đây lại là giống ngoại lai. Việc người dân và DN tự ý nhập gián đất về nuôi cũng là vi phạm pháp luật. Hiện gián đất không có trong danh mục giống vật nuôi được phép kinh doanh, sản xuất.

Gián là loại côn trùng gây hại cho xã hội, là trung gian truyền nhiễm bệnh nguy hiểm như dịch tả, tiêu chảy, là thủ phạm gặm nhấm, hư hỏng các vật dụng sách vở, quần áo… Hằng năm, trong danh mục thuốc diệt côn trùng của Bộ Y tế cũng đã có quy định cụ thể các loại thuốc để tiêu diệt gián. Do vậy, đây là loài Việt Nam đang tiêu diệt, không có lý gì chúng ta lại nhập về nuôi.

Về phía Sở KH-ĐT tỉnh Bắc Ninh, sau thời gian nhận có sơ xuất nhưng đến nay đã viện dẫn nhiều văn bản liên quan và cho rằng không có lỗi. Giám đốc sở thì nói đi học vắng. Phó Giám đốc sở ông Ngô Tân Phượng thì đã đẩy quả bóng trách nhiệm cho ông Phạm Khắc Nam – Trưởng phòng Đăng ký kinh doanh, là người trực tiếp ký GCNĐKKD. Còn, ông Nam cho rằng, mình đã làm đúng thẩm quyền và cấp phép đúng, phải xin ý kiến trả lời của Bộ. Bộ KH-ĐT thì cho rằng, DN phải tự chịu trách nhiệm về hoạt động trước và sau khi ĐKKD. Việc đăng ký sản xuất kinh doanh những mặt hàng có điều kiện thì thuộc trách nhiệm cấp phép của bộ chuyên ngành.

Bộ NN – PTNT thì khẳng định, gây nuôi gián đất là việc làm bị nghiêm cấm. Bộ trưởng NN-PTNT đã ban hành Quyết định số 67/2005 về Danh mục giống vật nuôi được phép sản xuất, kinh doanh gồm 9 loài (lợn, gia cầm, bò, trâu, dê, ngựa, thỏ, ong, tằm) và tuyệt nhiên không có con gián đất.Vì thế, Bộ NN-PTNT đề nghị UBND tỉnh Bắc Ninh phải “kiểm điểm rút kinh nghiệm về trách nhiệm quản lý của cá nhân, đơn vị có liên quan”.