Giảm thời gian nộp thuế: “Tiết kiệm” cho doanh nghiệp

Ông Bùi Thái Quang, đại diện dự án Quản trị nhằm tăng trưởng toàn diện (USAID/GIG) cho biết: Chỉ số về nộp thuế hiện nay của Việt Nam đứng thứ 149, theo báo cáo Doing Business 2014 của Ngân hàng Thế giới, với số lần phải nộp thuế hàng năm là 32 lần, tổng thời gian là 872 giờ (khoảng 100 ngày làm việc). Cụ thể, các chủ DN phải dành 335 giờ để kê khai cho việc đóng các khoản an sinh xã hội của người lao động, cao nhất trong khu vực; 320 giờ cho thuế Giá trị gia tăng (VAT) do yêu cầu khai quá chi tiết trong hồ sơ khai hàng tháng và cả năm; 217 giờ cho Thuế thu nhập DN. So với khu vực châu Á – Thái Bình Dương là 208 giờ, thì số thời gian đóng thuế ở Việt Nam gấp 4 lần. Ở Thái Lan, chủ DN chỉ mất 160 giờ cho thuế an sinh xã hội, 156 giờ cho thuế VAT do kê khai thuế điện tử một cách thực sự.

Hiện nay mới chỉ 160 DN kinh doanh trong lĩnh vực đại lí thuế và mới chỉ có chưa đến 700 DN khai qua đại lí thuế. Vấn đề làm thế nào để nâng cao nhận thức của cán bộ thuế, người nộp thuế về sự cần thiết, lợi ích do sử dụng dịch vụ đại lí thuế mang lại. Ngoài ra, cần nghiên cứu sửa đổi, bổ sung Luật Quản lí thuế và pháp luật có liên quan, tạo một số ưu đãi về mặt thủ tục cho người nộp thuế sử dụng dịch vụ đại lí thuế và cơ chế để đại lí thuế tham gia giám sát hoạt động sản xuất kinh doanh và sử dụng hóa đơn đối với người nộp thuế mới thành lập…  Bà Nguyễn Thị Cúc,  Chủ tịch Hội tư vấn thuế Việt Nam

Do đó, Nghị quyết 19/NQ-CP ngày 18-3-2014 của Chính phủ về những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia đã đặt ra mục tiêu: Thời gian nộp thuế của DN giảm còn 171 giờ/năm

Bà Hoàng Thị Lan Anh, Phó Trưởng Ban cải cách và hiện đại hoá (Tổng cục Thuế) cho rằng: Báo cáo đánh giá các chỉ số theo Doing Business là báo cáo thường niên do Ngân hàng Thế giới và Tổ chức Tài chính Thế giới thực hiện. Đây là báo cáo tương đối uy tín trên toàn cầu vì đã được thực hiện liên tục từ năm 2003 đến nay. Chúng tôi đã nghiên cứu phương pháp đánh giá này. Về chỉ số nộp thuế, họ có đưa ra một mô hình DN giả định để đánh giá, so sánh giữa các nền kinh tế. Tại sao thứ hạng nộp thuế của Việt Nam lại cao như vậy? Thứ hạng nộp thuế của Việt Nam như vậy đã có cải tiến so với giai đoạn đầu tiên báo cáo đánh giá, bởi vì giai đoạn đầu tiên là 1.050 giờ, sau đó giảm xuống 941 giờ, và bây giờ giảm xuống còn 872 giờ. Đây cũng là chặng đường dài nhưng cũng đã có bước cải thiện đáng kể.

“Tuy nhiên nó đã đáp ứng được mong đợi của cộng đồng DN chưa, đã đúng với mong muốn của cơ quan thuế chưa? Chúng tôi khẳng định là chưa. Thực ra Tổng cục Thuế đã chủ động nghiên cứu về cách đánh giá, chủ động mời nhóm đánh giá về chỉ số nộp thuế của Ngân hàng Thế giới, Tổ chức Tài chính Thế giới vào trao đổi với Tổng cục Thuế về phương thức đánh giá và khuyến nghị cho Việt Nam làm thế nào có thể thay đổi được, cải thiện được chỉ số nộp thuế, đặc biệt chỉ số về thời gian” – Bà Hoàng Thị Lan Anh chia sẻ.

“Chúng tôi mong muốn cải thiện thứ hạng này” – bà Hoàng Thị Lan Anh nhấn mạnh. Bà Lan Anh cho biết thêm: Trên cơ sở khuyến nghị của các chuyên gia, từ năm 2008 đến nay Tổng cục Thuế đã có nhiều cải cách, nhằm cải thiện về thủ tục thuế cho cộng đồng DN. Năm 2007-2008 chúng tôi đã xây dựng phần mềm ứng dụng hỗ trợ kê khai thuế, hỗ trợ đơn giản hoá những chi tiết không cần thiết, trước đây 100% kê khai bằng giấy làm mất nhiều thời gian của DN. Đến nay, trên 99% DN tại Việt Nam đã sử dụng phần mềm kê khai này. Năm 2009 chúng tôi bắt đầu triển khai kê khai thuế qua mạng, bắt đầu đến năm 2011 chúng tôi thực hiện khai thuế điện tử. Chúng tôi cũng đánh giá đến tháng 4-2014 có trên 350.000 DN kê khai thuế điện tử. Khi áp dụng khai thuế điện tử, cơ quan thuế cũng có nhiều cải thiện về đường truyền, ứng dụng truyền thông, kể cả về cơ sở pháp lí để đảm bảo cho DN có những thuận lợi trong kê khai, không bị nghẽn mạng. Đến năm 2013 chúng tôi đã triển khai thí điểm nộp thuế điện tử. Phương tiện khai thuế, nộp thuế qua phương tiện điện tử có thể là con đường nhanh nhất giúp ích cho cộng đồng DN rộng lớn nhất, tiết kiệm chi phí nhất.

Tuy nhiên vì sao trong báo cáo Doing Business năm 2014, chỉ số nộp thuế của Việt Nam vẫn thấp như thế? Bà Hoàng Thị Lan Anh lí giải: Bởi vì Doing Business đánh giá dựa trên cơ sở dữ liệu của 2 năm trước để đánh giá cho năm sau. Năm 2013 lấy dữ liệu của năm 2012 đánh giá cho Doing Business 2014, cho nên bao giờ cũng bị trễ 2 năm. Do đó các biện pháp của ngành thuế đang triển khai có thể năm 2015, thậm chí 2016 mới được đánh giá. Dù sao để đến năm 2015 ngành thuế trở thành 1 trong 5 nước đứng đầu khu vực thì cũng phải nỗ lực nhiều.

Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội tư vấn thuế Việt Nam cho rằng: Để đạt được mục tiêu đề ra trong Nghị quyết 19/NQ- là “Cải cách quy trình, hỗ trợ thủ tục nộp thuế và rút ngắn thời gian các DN phải tiêu tốn để hoàn thành thủ tục nộp thuế đạt mức trung bình của nhóm nước ASEAN-6 (176 giờ/năm)”, trước hết cần từng bước khắc phục các tồn tại hiện tại để DN, người nộp thuế đang đối mặt như văn bản pháp quy thiếu sự thống nhất, rõ ràng, khó thực hiện; một số văn bản hướng dẫn thực thi pháp luật thuế ban hành chậm so với hiệu lực thi hành dẫn đến khó khăn cho DN trong quá trình thực hiện;…

Mặt khác theo bà Nguyễn Thị Cúc, trong thực tế, số lượng DN ngày càng phát triển, hệ thống chính sách tài chính thuế đang trong quá trình hoàn thiện nên có nhiều sửa đổi bổ sung. DN khó có thể nắm bắt và thấu hiểu đầy đủ các văn bản hướng dẫn thực hiện, trong lúc đó đội ngũ cán bộ thuế cũng có hạn. Để xử lí vấn đề này, cần phát triển hệ thống đại lí thuế. Ở các nước như Nhật Bản, Hàn Quốc, Đức… 90% DN kê khai nộp thuế qua hệ thống đại lí thuế do các đại lí thuế là DN hoạt động có điều kiện, có khả năng chuyên sâu về nghiệp vụ thuế. Do đó thực hiện khai thuế qua đại lí thuế vừa giảm chi phí kê khai thuế, vừa giảm thiểu rủi ro nghề nghiệp cho cả cán bộ thuế và người nộp thuế.