Nông dân Việt Nam đắng cay vì ớt

Đang vào mùa thu hoạch nhưng trên cánh đồng trồng ớt tại xã Khánh Sơn, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An những ngày giữa tháng 6 này lại vắng hẳn bóng người. Chẳng ai mặn mà với việc thu hoạch ớt bởi doanh nghiệp (DN) Trung Quốc thu mua đã “bỏ chạy” từ giữa tháng 5/2014.

Đắng cay vì ớt:

Gặp chúng tôi trên ruộng ớt dần chết khô tại cánh đồng Trự Càn, lão nông Nguyễn Văn Hòa – ngụ xóm 6, xã Khánh Sơn – cho biết: tháng 11/2013, nghe UBND xã thông báo trồng giống ớt có xuất xứ Trung Quốc năng suất cao, sản phẩm sẽ được DN bao tiêu ngay nên cũng như nhiều hộ dân khác, gia đình ông làm 2 sào.

“Bỏ hàng triệu đồng mua phân thuốc rồi bỏ công chăm sóc gần 6 tháng trời nhưng đến khi thu hoạch, công ty chỉ mua được khoảng 100 kg với giá 5.500 đồng/kg. Từ đó đến nay đã hơn 1 tháng, ớt hái về để đầy nhà nhưng không thấy DN Trung Quốc quay lại thu mua” – ông Hòa chán nản.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, xã Khánh Sơn có 72 hộ dân trồng 7,2 ha ớt giống GB17615.3-2010 do một DN Trung Quốc cung cấp. Cả tháng nay, người dân thu hoạch ớt về chất đầy nhưng công ty Trung Quốc vẫn không quay lại thu mua. Do DN không thu mua đúng như hợp đồng đã cam kết, giá bán ra thị trường lại quá rẻ nên hiện tại, nhiều ruộng ớt chín rục nhưng nông dân đành bỏ mặc.

“Xã đứng ra ký hợp đồng với công ty Trung Quốc, bảo đảm người trồng ớt sẽ được DN này thu mua giá cao nên bà con mới đổ xô canh tác. Giờ thì bao nhiêu công sức mấy tháng trời đầu tư vào trồng ớt chắc là mất hết cả rồi” – anh Võ Quang Công – ngụ xóm 9, xã Khánh Sơn – bức xúc.

Tại xã Nghi Kiều, huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An, hàng trăm hộ dân cũng trồng khoảng 10 ha ớt GB17615.3-2010. “Hàng trăm tấn ớt tươi đã được bà con thu hoạch từ lâu nhưng phía DN Trung Quốc chỉ đến thu mua lấy lệ 1,5 tấn vào đầu tháng 5 rồi biến mất tăm” – ông Lê Văn Hai, nông dân xã Nghi Kiều, rầu rĩ.

Đổ thừa “lý do khách quan”:

Theo hợp đồng kinh tế về liên kết sản xuất và tiêu thụ ớt giữa Công ty TNHH thực nghiệp Dục Dã Thượng Hải và UBND xã Khánh Sơn ký ngày 15-3, phía DN Trung Quốc chịu trách nhiệm bao tiêu sản phẩm ớt tươi cho người trồng. Vào đầu tháng 5-2014, khi người dân xã Khánh Sơn bắt đầu thu hoạch ớt, đại diện Công ty Dục Dã Thượng Hải có đến thu mua nhưng với số lượng rất ít.

“Ngày 10 và 11/5, công ty cử đại diện đến thu mua ớt. Bình quân người dân đem 5 kg ớt đến thì họ loại mất 4 kg vì cho rằng không bảo đảm chất lượng. Sau khi thu mua một số ít ớt, DN này bỏ chạy, không quay lại nữa. Người dân đành hái ớt về phơi khô hoặc bỏ chín rục ngoài đồng” – ông Phạm Việt Hùng, Ban Nông nghiệp xã Khánh Sơn, cho biết.

Mới đây, ngày 12/6, bà Bành Bội Tuấn, đại diện Công ty Dục Dã Thượng Hải, đã đến làm việc với UBND xã Khánh Sơn. Bà Tuấn cho rằng việc thu mua ớt của người dân gián đoạn vì “lý do khách quan”. Ông Tô Bá Thắng, Phó Chủ tịch UBND xã Khánh Sơn, cho biết thời gian tới, xã sẽ mời Liên minh HTX Nghệ An (đơn vị đứng ra ký hợp đồng với công ty Trung Quốc cung cấp giống ớt) và đại diện Công ty Dục Dã Thượng Hải làm việc để tìm hướng giải quyết cho người trồng.

Tại xã Nghi Kiều, chính quyền địa phương cũng đang tìm cách liên hệ với Công ty Dục Dã Thượng Hải để yêu cầu DN này tiêu thụ sản phẩm cho người dân theo hợp đồng. “Ngày 11-6, đại diện DN đến làm việc với xã. Chúng tôi yêu cầu họ mua ớt khô nhưng họ trả giá quá thấp nên người dân không đồng ý. Việc công ty không thu mua sản phẩm ớt tươi như cam kết đã gây thiệt hại cho người dân. Sắp tới, chúng tôi sẽ làm việc với DN Trung Quốc để tìm cách hỗ trợ thiệt hại phần nào cho bà con” – một lãnh đạo xã Nghi Kiều cho biết.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, việc yêu cầu phía DN Trung Quốc đền bù thiệt hại là rất khó. Bởi lẽ, trong hợp đồng ký kết với Công ty Dục Dã Thượng Hải có một điều khoản mà sự bất lợi luôn thuộc về phía người dân khi xảy ra tranh chấp. Đó là nếu do nguyên nhân khách quan, bất khả kháng như thiên tai, dịch bệnh hoặc quan hệ Việt – Trung xảy ra mâu thuẫn… thì 2 bên đều không phải chịu trách nhiệm về tài chính.