Giá phí có đi đôi với chất lượng kiểm toán?

Xoay quanh câu chuyện mức phí kiểm toán có liên quan đến chất lượng kiểm toán chúng tôi đã có cuộc trao đổi với ông Bùi Văn Mai – Phó chủ tịch thường trực Hội Kiểm toán viên hành nghề Việt Nam (VACPA).

Mức phí kiểm toán giữa các công ty kiểm toán bình thường với một số công ty kiểm toán nằm trong nhóm “Big4” chênh lệch nhau khá nhiều, theo ông tại sao có sự chênh lệch lớn đến thế?

Big 4 là các công ty đa quốc gia danh tiếng, có đẳng cấp cao, họ phải tuân thủ chặt chẽ quy trình, nguyên tắc theo chuẩn mực của các tổ chức quốc tế lớn, thể hiện như: tuyển dụng và đào tạo nhân viên, kiểm soát chất lượng nhân viên, kiểm soát việc tuân thủ đạo đức nghề nghiệp.

Quy trình nghiệp vụ kỹ thuật kiểm toán của Big4 cũng được thực hiện triệt để theo các yêu cầu của Chuẩn mực Kiểm toán quốc tế, không thể bỏ sót thủ tục nào, đặc biệt là quy trình xác định rủi ro, xác định gian lận, soát xét tổng thể kết quả kiểm toán để đưa ra ý kiến kiểm toán.

Trong một số trường hợp có ý kiến khác nhau, họ phải thành lập hội đồng cố vấn do một số partner độc lập không tham gia trực tiếp vào cuộc kiểm toán để có ý kiến khách quan nhất.

Các công ty Big4 cũng mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp của các tổ chức bảo hiểm quốc tế với mức phí rất lớn, chi phí tiền lương cho nhân viên cũng như các chi phí khác đều chi theo tiêu chuẩn quốc tế cho nên mức phí của họ phải cao mới đủ để bù đắp, trang trải chi phí.

Ngoài Big4, các công ty quốc tế khác hoặc công ty Việt Nam là thành viên của hãng kiểm toán quốc tế chịu sự kiểm tra kiểm soát quốc tế cũng có các chi phí và mức phí khá cao.

Ngược lại, về phía các công ty của Việt Nam do có nhiều công ty, tình trạng cạnh tranh gay gắt và bản thân nhiều doanh nghiệp được kiểm toán cũng lấy tiêu chí mức phí để chọn thầu nên các công ty kiểm toán Việt Nam đưa ra mức phí không cao.

Trong điều kiện như vậy, để đảm bảo hoạt động kinh doanh, họ phải chi tiêu trong phạm vi phí thu được.

Điều này thể hiện qua việc tuyển dụng, đào tạo, kiểm tra, kiểm soát, tuân thủ các chuẩn mực kiểm toán… chắc chắn không cao, không chặt chẽ được so với Big4.

Theo ông mức phí có quyết định nhiều đến chất lượng của kết quả kiểm toán hay không?

Mức phí không hoàn toàn quyết định chất lượng kết quả kiểm toán, tuy nhiên cũng không phải là không có ảnh hưởng quan trọng.

Bởi vì, về nguyên tắc, mức phí kiểm toán phải tương đương và cao hơn mức chi phí mà công ty kiểm toán bỏ ra theo yêu cầu để đảm bảo chất lượng kết quả kiểm toán cao nhất.

Trong trường hợp mức phí không đủ để chi tiêu cho các hoạt động đảm bảo chất lượng kiểm toán thì cá biệt công ty kiểm toán có thể bù đắp bằng nguồn thu từ phí kiểm toán của các hợp đồng khác, nhưng xét về tổng thể, nếu nhiều hợp đồng không đảm bảo trang trải chi phí, để tồn tại được, doanh nghiệp bắt buộc phải sử dụng nhân viên với mức thu nhập thấp hơn (đương nhiên trình độ, năng lực cũng thấp hơn) và trong một số trường hợp, công ty kiểm toán phải bỏ qua một số thủ tục kiểm toán nhất định, điều đó sẽ ảnh hưởng đến chất lượng kết quả kiểm toán.

Nhưng cá biệt cũng có công ty kiểm toán nhỏ cung cấp dịch vụ có chất lượng cao khi họ có chiến lược phát triển khách hàng tiềm năng.

Ông có cho rằng, trong bối cảnh kinh tế khó khăn thì mức phí kiểm toán cũng là một vấn đề mà các doanh nghiệp niêm yết cần phải lưu ký khi lựa chọn công ty kiểm toán hay không?

Trong mọi trường hợp, khi thỏa thuận về hợp đồng kiểm toán thì doanh nghiệp niêm yết đều phải cân nhắc mức phí kiểm toán, nhất là trong bối cảnh kinh tế khó khăn thì cần có sự cân nhắc kỹ càng hơn khi lựa chọn công ty kiểm toán.

Nhưng theo tôi phải có sự cân đối giữa yêu cầu kiểm toán, yêu cầu chất lượng, yêu cầu đảm bảo thời gian, yêu cầu về uy tín, danh tiếng của công ty kiểm toán để xác định ra một mức phí phù hợp.

Và một việc kỵ nhất là không cần biết công ty kiểm toán thực hiện kiểm toán như thế nào mà chỉ chọn công ty có giá phí thấp nhất. Điều đó chắc chắc kết quả kiểm toán sẽ không thể tốt được.

Xin cảm ơn ông!