Năm tài chính – doanh nghiệp có quyền được lựa chọn

Ông Bùi Văn Mai, Vụ trưởng Vụ Chế độ kế toán và kiểm toán Bộ Tài chính đã cho biết “Doanh nghiệp được linh hoạt chọn năm tài chính” khi trao đổi với phóng viên. Trong khi số lượng công ty kiểm toán được chấp thuận kiểm toán cho doanh nghiệp trên TTCK vẫn còn hạn chế thì việc chọn năm tài chính vào nhiều thời điểm kết thúc khác nhau, một mặt giảm áp lực cho các công ty kiểm toán, mặt khác giúp các doanh nghiệp niêm yết, công ty đại chúng có được báo cáo kiểm toán chất lượng cao. 

DN đã được chủ động lựa chọn thời điểm kết thúc năm tài chính sao cho có lợi nhất. Luật Kế toán năm 2003 qui định, kỳ kế toán gồm kỳ kế toán năm, quý và tháng. Theo đó, kỳ kế toán năm là 12 tháng, tính từ đầu ngày 1/1 đến hết ngày 31/12 năm dương lịch. DN có đặc thù riêng về tổ chức hoạt động được chọn kỳ kế toán năm là 12 tháng tròn theo năm dương lịch bắt đầu từ ngày 1 tháng đầu quí này đến hết ngày cuối cùng của tháng cuối quý trước năm sau và thông báo cho cơ quan tài chính biết.

Việc kiến nghị của các DN như vừa nêu có thể là do họ chưa nắm rõ chính sách hoặc băn khoăn thế nào là DN hoạt động đặc thù nhưng theo tôi, các DN đều có thể tự lựa chọn, chứ không nên dồn vào thời điểm 31/12 hàng năm như hiện nay. Trong bối cảnh số lượng công ty kiểm toán còn thiếu thì DN nên linh hoạt lựa chọn năm tài chính để thuận tiện cho việc thuê công ty kiểm toán cũng như giãn tiến độ công việc của mình.

Tôi nghĩ là không có khó khăn gì, chủ yếu là do các Dn chưa biết đến các qui định này. Khi thực hiện thay đổi năm tài chính, DN chỉ cần thông báo với cơ quan thuế và thực hiện đúng chế độ về kế toán, kiểm toán. Chẳng hạn, DN đang thực hiện năm tài chính từ đầu năm (từ 01/01 đến 31/12) muốn thay đổi thành từ ngày 01/04 đến 31/03 năm sau thì Luật cũng cho phép năm tài chính (năm đầu tiên thay đổi) được tính là 15 tháng (từ ngày 1/1 năm đầu tiên đến ngày 31/3 năm sau và năm thứ hai từ ngày 01/04 đến ngày 31/03 năm sau).

Quy định về công bố thông tin (Thông tư số 38/2007/TT-BTC) của các công ty đại chúng cũng nêu rõ, ngày hoàn thành báo cáo tài chính năm được tính từ ngày tổ chức kiểm toán được chấp thuận ký báo cáo kiểm toán. Thời hạn hoàn thành báo cáo tài chính năm chậm nhất là 90 ngày, kể từ ngày kết thúc năm tài chính.

Việc lựa chọn năm tài chính theo đặc thù của doanh nghiệp, thế giới đã làm từ lâu và tôi nghĩ không chỉ DN niêm yết, mà các DN khác cũng nên thay đổi cho phù hợp với thông lệ quốc tế.

Hiện nay các công ty kiểm toán được chấp thuận là 26 công ty. Với quyết định như trên thì tất cả các công ty kiểm toán độc lập (khoảng 140 công ty) cũng sẽ được kiểm toán các công ty đại chúng, công ty chứng khoán, quỹ đầu tư… Theo tôi, quyết định như thế sẽ ảnh hưởng đến chất lượng báo cáo kiểm toán vì năng lực, trình độ của các công ty kiểm toán hiện nay rất khác nhau. Có công ty ra đời hàng chục năm, có công ty mới thành lập được 2 tháng; có công ty qui mô lớn với vài chục kiểm toán viên, có công ty chỉ 10 người với 3 kiểm toán viên… Việc đồng loạt cho phép các công ty kiểm toán thực hiện kiểm toán công ty đại chúng còn gây tâm lý không tốt cho những công ty kiểm toán đã nỗ lực rất nhiều để lọt vào danh sách được UBCK chấp thuận.

Tôi biết, trước sức ép về việc nộp báo cáo kiểm toán năm 2007 của các công ty đại chúng trong khi số lượng công ty kiểm toán được chấp thuận có hạn nên UBCKNN mới có quyết định như trên. Sẽ là hợp lý hơn nếu giải pháp này chỉ là ngắn hạn (1 năm) và vẫn phải lựa chọn các công ty theo tiêu chí nhất định, chứ không nên cùng lúc cho tất cả các công ty kiểm toán đều được kiểm toán.

Tôi xin khẳng định, báo cáo tài chính đã qua kiểm toán sẽ tốt hơn nhiều. Còn độ chính xác của báo cáo tài chính và báo cáo kiểm toán thì tuỳ thuộc vào từng DN cũng như công ty kiểm toán.

Tôi không nghĩ như vậy, bởi công ty kiểm toán uy tín khi thực hiện kiểm toán sẽ tuân thủ chặt chẽ các qui trình nghiệp vụ. Chẳng hạn, khi nghi ngờ một số liệu nào đó, họ phải kiểm tra chéo, thẩm định qua các kênh khác để có thông tin chính xác, chứ không chỉ dựa vào số liệu do DN cung cấp.

Sau khi kiểm toán, công ty kiểm toán đều phải đưa ra bản báo cáo kiểm toán, trong đó trình bày rõ ý kiến kết luận của kiểm toán viên. Điều này không chỉ có giá trị pháp lý, mà còn là uy tín của công ty kiểm toán, là trách nhiệm, đạo đức nghề nghiệp của kiểm toán viên. Do đó, không có kiểm toán viên nào biết sai mà vẫn kết luận là đúng cả.

Tuy nhiên, cần phải nói thêm rằng, do việc xử lý chưa nghiêm những trường hợp DN cung cấp số liệu sai hoặc kiểm toán viên chưa thận trọng, làm ảnh hưởng đến chất lượng của báo cáo kiểm toán, nên đây đó vẫn xảy ra trường hợp sai sót.