Soát xét Báo cáo tài chính bán niên còn gặp nhiều khó khăn

Sự chênh lệch số liệu giữa báo cáo tài chính (BCTC) trước và sau kiểm toán, áp lực yêu cầu phải công bố thông tin công khai, minh bạch, kịp thời từ phía NĐT… khiến UBCK lúc đầu yêu cầu DN soát xét BCTC quý. Tuy nhiên, theo khả năng thực hiện tại DN, cuối cùng UBCK chỉ đưa vào Thông tư sửa đổi Thông tư 38/2007/TT-BTC yêu cầu các DN phải thực hiện soát xét BCTC bán niên (6 tháng 1 lần). Mục tiêu đã rõ ràng nhưng vấn đề làm nhiều DN lo lắng là mức phí và áp lực công việc tăng lên.

Cần thiết nhưng không dễ

“Để đảm bảo minh bạch, công khai trên thị trường, UBCK, HASTC và HOSE đã có văn bản yêu cầu các DN niêm yết phải thực hiện lựa chọn các công ty kiểm toán (CTKT) để soát xét BCTC quý. Tuy nhiên, việc này không khả thi, gây khó khăn cho DN vì hàng quý phải mời CTKT. Nên chăng, chỉ cần 6 tháng kiểm toán một lần”, đại diện CTCP Nhựa Thiếu niên Tiền phong đề xuất tại cuộc đối thoại giữa cơ quan quản lý thị trường với DN niêm yết hôm 8/4 vừa qua.

Ngay như thực hiện soát xét BCTC bán niên thì theo ông Lê Khắc Hiệp, Chủ tịch HĐQT CTCP Vincom, cũng sẽ khiến DN mất thêm nhiều thời gian cũng như chi phí. Điều khiến ông Hiệp lo lắng là thời hạn để nộp báo cáo, nếu như hiện nay là 20 ngày sau khi kết thúc kỳ báo cáo, DN khó đáp ứng được. “Cần nghiên cứu kỹ cách làm, nếu không DN suốt ngày chỉ đi lo làm báo cáo kiểm toán”, ông Hiệp nói.

Ông Nguyễn Quang Vinh, Tổng giám đốc CTCK Bảo Việt (BVS) cho biết, việc thực hiện soát xét BCTC quý là rất cần thiết. Nếu niềm tin là yếu tố khiến NĐT gắn bó với TTCK thì việc minh bạch thông tin tài chính kiểm toán là một trong những yếu tố quan trọng tạo nên niềm tin đó. Ông Vinh cho rằng, có thể trước mắt việc soát xét nên thực hiện từ quý II trở đi do việc lựa chọn CTKT phải thông qua ĐHCĐ (thường diễn ra sau khi kết thúc quý I), từ năm sau nên thực hiện hàng quý.

Trên thực tế, quy trình thực hiện soát xét BCTC bán niên cũng bao gồm những bước như thực hiện một cuộc kiểm toán. Tuy nhiên, do số liệu ít hơn, đầu việc phát sinh ít hơn (chỉ trong nửa năm) nên thời gian cũng ít hơn.

Đại diện một DN niêm yết cho biết, về phía DN vẫn phải đáp ứng phần công việc cho một một cuộc kiểm toán. Khi đã làm 6 tháng đầu năm rồi thì đến cuối năm CTKT chỉ làm 6 tháng nữa và hợp nhất lại thành BCTC năm nên việc soát xét giữa niên độ không nên tính thêm phí. Cái được của việc soát xét giữa niên độ là các CTKT không bị dồn việc vào cuối năm, trong khi DN niêm yết có thể công bố sớm BCTC chuẩn xác hơn ra ngoài thị trường, chứ không nên đặt nặng vấn đề chi phí.

DN sẽ kiểm soát được chi phí kiểm toán

Trước băn khoăn, kiến nghị của không ít DN liên quan đến thực hiện soát xét BCTC giữa niên độ, phía UBCK cho biết đã có giải pháp. Giải bài toán số lượng CTKT hiện nay quá ít, ông Nguyễn Thế Thọ, Trưởng ban Quản lý phát hành, UBCK cho biết, Thông tư sửa đổi Thông tư 38 về việc công bố thông tin trên TTCK yêu cầu BCTC giữa niên độ phải được soát xét. Để thực hiện yêu cầu này, một trong nhiều việc UBCK sẽ làm là kiến nghị Bộ Tài chính sửa Thông tư 89/2007/TT-BTC. Theo quy định tại thông tư này, cố định vào tháng 10 hàng năm, UBCK mới nhận hồ sơ xem xét các CTKT đủ tiêu chuẩn chấp thuận kiểm toán cho DN trên TTCK vào năm sau. Để linh hoạt, UBCK kiến nghị sửa đổi trong cả năm, nếu CTKT nào đủ điều kiện thì đăng ký với UBCK để xem xét đưa vào diện được chấp thuận. Tuy nhiên, vấn đề nằm ở chỗ, việc đào tạo và cấp chứng chỉ kiểm toán viên hiện vẫn còn hạn chế về số lượng khiến không có nhiều CTKT đáp ứng được yêu cầu kiểm toán viên được cấp chứng chỉ.

Bà Vũ Thị Kim Liên, Phó chủ tịch UBCK cho biết, hiện Chuẩn mực kiểm toán 910 đã có quy định về quy trình thực hiện soát xét BCTC quý. Câu chuyện DN quan tâm hiện nay là mức phí khi thực hiện việc soát xét. Về vấn đề này, UBCK đã có buổi làm việc với các CTKT và yêu cầu Hội Kiểm toán viên hành nghề Việt Nam (VACPA) khuyến khích thành viên không nên nhân cơ hội này nâng mức phí với DN niêm yết. VACPA cho biết, sẽ yêu cầu các thành viên không tăng phí với DN đã ký hợp đồng kiểm toán năm 2009, mà chỉ tính thêm chi phí thực tế mà kiểm toán viên đến soát xét, nhưng không quá 5% giá trị hợp đồng. Thêm nữa, do có sự cạnh tranh giữa các CTKT được chấp thuận nên DN có quyền chọn lựa và thương lượng với CTKT.

Trao đổi với ĐTCK mới đây, ông Đặng Thái Hùng, Phó Vụ trưởng Vụ Chế độ kế toán, kiểm toán, Bộ Tài chính, cho biết, mức phí kiểm toán dần dần sẽ có sự điều chỉnh cho hợp lý với cả CTKT và DN. Ông Hùng cũng cho biết, Bộ Tài chính sẽ xem xét kiến nghị về việc thay đổi thời điểm nhận hồ sơ CTKT chấp thuận.

Theo số liệu từ UBCK, hiện có 38 CTKT được chấp thuận kiểm toán các công ty niêm yết. Trong khi đó, tổng số đơn vị niêm yết lên đến con số 358 (thống kê tại hai sàn tính đến ngày 9/4). Như vậy, trung bình 1 CTKT sẽ thực hiện kiểm toán gần 10 DN niêm yết. Mặt khác, khối CTKT còn thực hiện kiểm toán cho nhiều loại hình DN khác (CTCK, DN FDI…) có nhu cầu về kiểm toán. Trước đây, trong điều kiện bình thường các CTKT đã bị quá tải, nay thực hiện soát xét giữa niên độ chắc chắn áp lực sẽ rất lớn.

BBT: Các kiểm toán viên và công ty kiểm toán cần giải thích rằng: phải tính thêm phí vì phải làm hồ sơ kiểm toán, 2 lần phát hành báo cáo, chi phí đi lại, ăn ở tăng lên tương đối… Nói chung là tăng thêm 20% phí là phù hợp.