Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật các tổ chức tín dụng

 
Sửa đổi, bổ sung Luật các tổ chức tín dụng – cơ sở pháp lý cho giai đoạn mới
 
Trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật các tổ chức tín dụng, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, trên cơ sở ý kiến của các đại biểu Quốc hội tại kỳ họp thứ 3, tại phiên họp tháng 9 năm 2017, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã xem xét, cho ý kiến về việc tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật các tổ chức tín dụng, sau đó đã chỉ đạo các cơ quan hữu quan hoàn thiện gửi xin ý kiến các Đoàn đại biểu Quốc hội. Đến ngày 20/10/2017, đã có 26 Đoàn đại biểu Quốc hội gửi lại ý kiến tham gia. UBTVQH đã chỉ đạo Cơ quan chủ trì thẩm tra, Cơ quan soạn thảo và các cơ quan hữu quan nghiên cứu tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật.
 
Thảo luận tại hội trường, hơn 20 ý kiến phát biểu của đại biểu quốc hội đều cơ bản nhất trí với bản giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật các tổ chức tín dụng và các nội dung sửa đổi, bổ sung của dự thảo luật, cụ thể là về sở hữu, góp vốn, mua cổ phần… Các ý kiến phát biểu cho rằng việc sửa đổi góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của các tổ chức tín dụng, tiến tới hoàn thành mục tiêu cơ cấu, sắp xếp lại các tổ chức tín dụng.
 
Đại biểu Bùi Thị Quỳnh Thơ, tỉnh Hà Tĩnh khẳng định: Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật các tổ chức tín dụng sẽ tạo cơ sở pháp lý để xử lý căn bản và triệt để nợ xấu và các tổ chức tín dụng yếu kém bằng hình thức phù hợp với cơ chế thị trường trên nguyên tắc thận trọng, bảo đảm quyền lợi của người gửi tiền và giữ vững sự ổn định, an toàn hệ thống, tạo cơ sở pháp lý để thực hiện tốt việc phát hiện, phục hồi, củng cố năng lực để các tổ chức tín dụng yếu kém trở thành các tổ chức tín dụng lành mạnh, bổ sung các biện pháp ngăn ngừa có hiệu quả và sinh mới các tổ chức yếu kém, xử lý triệt để tình trạng sở hữu chéo, vốn ảo trong hoạt động của tổ chức tín dụng.
 
Cùng quan điểm, đại biểu Nguyễn Thị Lệ Thủy của đoàn Bến Tre cho rằng: Mục đích của việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật các tổ chức tín dụng lần này nhằm đáp ứng yêu cầu cấp bách và hoàn thiện khuôn khổ pháp lý về xử lý các tổ chức tín dụng yếu kém, hạn chế, ngăn ngừa các tổ chức tín dụng yếu kém mới phát sinh, xử lý các vướng mắc, bất cập trong quá trình cơ cấu lại các tổ chức tín dụng – đây là vấn đề cấp bách, cần thực hiện sớm, nếu chờ nghiên cứu, rà soát sửa đổi toàn diện luật thì sẽ không đảm bảo tính kịp thời, gây hậu quả xấu cho nên kinh tế.
 
5 phương án cơ cấu lại ngân hàng được kiểm soát đặc biệt
 
Báo cáo giải trình tiếp thu cho biết, để bảo đảm tính khả thi và phù hợp với tình hình của từng tổ chức tín dụng yếu kém, dự thảo Luật hiện đang quy định khung thời gian xây dựng và phê duyệt đối với từng phương án cơ cấu lại tổ chức tín dụng. Quy trình cơ cấu lại tổ chức tín dụng luôn được triển khai khẩn trương, nhằm bảo đảm xử lý nhanh và hiệu quả, tuy nhiên, việc xác định khung thời gian tối đa chung cho các phương án là khó khả thi do mức độ yếu kém và nội dung phục hồi của các tổ chức tín dụng về cơ bản sẽ không giống nhau. Về các phương án cơ cấu lại Tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt, Dự thảo Luật bố cục theo hướng phân chia thành 5 phương án cơ cấu lại: Phương án phục hồi; phương án sáp nhập, chuyển nhượng toàn bộ phần vốn góp, cổ phần; phương án giải thể; phương án chuyển giao bắt buộc; phương án phá sản. Liên quan đến các quy định về cơ cấu lại các tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt, đại biểu Quốc hội Đinh Duy Vượt, tỉnh Gia Lai chỉ ra rằng, sau khi nhìn lại các vụ đại án liên quan các tổ chức tín dụng đã xét xử những năm gần đây, khó khăn nhất là việc giải quyết, xử lý hậu quả các tổ chức tín dụng yếu kém và hậu quả pháp lý của những người có liên quan. Do đó, Dự thảo luật sửa đổi lần này cần có những quy định cụ thể về trách nhiệm với người tham gia cơ cấu lại các tổ chức tín dụng yếu kém ngay tại dự thảo luật nhằm bảo đảm nguồn nhân lực chất lượng, quyết liệt, vững chí, vững tâm tham gia cơ cấu lại tổ chức tín dụng yếu kém.
 
Đại biểu Bùi Thị Quỳnh Thơ, tỉnh Hà Tĩnh cũng cho rằng: Hoạt động của các tổ chức tín dụng chịu ảnh hướng lớn vào tâm lý khách hàng, có sự lan truyền và hiệu ứng dây chuyền lớn. Vì vậy, cần đặt kiểm soát đặc biệt khi ngân hàng gặp khó khăn, kèm theo đó có các hình thức cơ cấu lại tổ chức tín dụng theo hướng phục hồi và chuyển giao, tránh phá sản. Việc phá sản ngân hàng thương mại sẽ kèm theo tiềm ẩn các nguy cơ. Thứ nhất là người gửi tiền cá nhân sẽ rút ồ ạt tại các tổ chức tín dụng. Điều này có thể dẫn đến sự đổ vỡ dây chuyền của cả hệ thống. Thứ hai, người gửi tiền có thể tụ tập khiếu kiện đông người, gây mất trật tự, an toàn xã hội và các hệ lụy khác. Hoặc nếu phá sản các tổ chức tín dụng là bắt buộc phải thực hiện thì dự thảo luật cũng nên có các quy định cụ thể hơn về các phương án phá sản tại các tổ chức tín dụng ngoài các quy định tại Mục 1e của dự thảo Luật nhằm đảm bảo quyền lợi cho người gửi tiền và an toàn của cả hệ thống.
 
Cần bảo đảm quyền lợi của người gửi tiền cá nhân, tính ổn định của hệ thống
 
Một trong những nội dung cũng được nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm cho ý kiến tại phiên thảo luận là quy định về phương án chuyển giao bắt buộc. Có ý kiến đề nghị khi thực hiện chuyển giao bắt buộc hoặc cho phá sản cần có quy định Chính phủ sẽ có những biện pháp xử lý đặc biệt. Nhiều ý kiến lo lắng, băn khoăn khi bảo vệ quyền lợi cho người gửi tiền như thế nào nhất là khi phá sản hoặc khi giải thể các tổ chức tín dụng. Cũng có ý kiến đề nghị sửa Luật Bảo hiểm tiền gửi.
 
Nhiều ý kiến đồng tình với việc chuyển giao bắt buộc theo cơ chế thị trường nhưng cũng có ý kiến phải làm rõ việc bỏ từ “mua, bán” bằng từ “chuyển nhượng”. Cần làm rõ giao Chính phủ biện pháp đặc biệt là biện pháp gì và quy định cụ thể trong luật. Có ý kiến đề xuất nếu có trường hợp phá sản không được mà cũng không nhà đầu tư nào mua thì có thể quy định Ngân hàng nhà nước sẽ phải mua lại tổ chức tín dụng đó.
 
Theo đại biểu Quốc hội Đinh Duy Vượt, tỉnh Gia Lai, phương án chuyển giao bắt buộc các tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt là rất cần thiết, nhằm bảo đảm quyền lợi cho người gửi tiền, cũng như bảo đảm đến an toàn của cả hệ thống tín dụng. Điều 151 dự thảo Luật quy định về chuyển giao bắt buộc ngân hàng thương mại được kiểm soát đặc biệt trong đó có 2 điều kiện để áp dụng chuyển giao bắt buộc là giá trị thực của vốn điều lệ và quỹ dự trữ âm cũng như có tổ chức tín dụng, nhà đầu tư khác đề nghị được nhận chuyển giao bắt buộc.
 
Đại biểu đặt ra câu hỏi, nếu không có nhà đầu tư khác đề nghị được nhận chuyển giao bắt buộc sẽ xử lý như thế nào? Nhà nước và các Ngân hàng thương mại có vốn góp có đứng ra nhận chuyển giao bắt buộc hay không? Nếu các tổ chức tín dụng rơi vào tình trạng giá trị thực của vốn điều lệ và quỹ dự trữ âm, tức là tài sản nợ nhiều hơn tài sản có thì các nhà đầu tư khác muốn mua lại cổ phần thì biện pháp tái cơ cấu nào sẽ được ưu tiên trong trường hợp này? Tổ chức nhận chuyển giao bắt buộc cần đáp ứng điều kiện gì không để bảo đảm việc nhận chuyển giao không ảnh hưởng xấu đến hệ thống tín dụng?
 
Theo đại biểu Bùi Thanh Tùng – thành phố Hải Phòng, tại Kỳ họp thứ ba, dự thảo Luật có quy định cụ thể về biện pháp hỗ trợ chi trả tiền gửi vượt hạn mức cho người gửi tiền khi thực hiện phá sản tổ chức tín dụng yếu kém. Nhưng đến dự thảo Luật tại Kỳ họp này lại không còn quy định này nữa. Vậy quyền lợi của người gửi tiền sẽ xử lý như thế nào khi phá sản tổ chức tín dụng? Theo kinh nghiệm quốc tế, nhiều nước không thực hiện phá sản các ngân hàng để bảo đảm quyền lợi của người gửi tiền cá nhân, bảo đảm ổn định hệ thống. Theo dự thảo Luật, đối với phương án chuyển giao bắt buộc, đối tượng nhận chuyển giao bắt buộc phải là tổ chức tín dụng, trong trường hợp không thực hiện được chuyển giao bắt buộc thì Chính phủ quy định về chủ trương cũng như thực hiện phương án phá sản theo khoản 8 Điều 151a dự thảo Luật.

Như vậy, phương án phá sản là phương án cuối cùng để xử lý tổ chức tín dụng yếu kém. Thiết kế luật theo hướng này, tôi thấy băn khoăn trường hợp đối với ngân hàng có quy mô khách hàng lớn, nếu thực hiện phá sản nguy cơ ảnh hưởng đến an toàn hệ thống, trật tự, an toàn xã hội cao và ảnh hưởng đến cộng đồng. Quy mô rất lớn như đại biểu Bùi Thị Quỳnh Thơ vừa nêu, chúng ta sẽ làm gì đối với những ngân hàng này? Trường hợp này ở các nước nhà nước sẽ phải thực hiện vai trò người mua cuối cùng, nhận chuyển giao ngân hàng yếu kém này để xử lý. Do vậy, tôi đề nghị cân nhắc bổ sung thêm quy định xử lý trường hợp không thực hiện được chuyển giao bắt buộc nhưng cũng không thể thực hiện được phá sản tổ chức tín dụng yếu kém do những tác động bất lợi của nó mang lại thì nhà nước cần có những dự liệu về mặt chính sách để có thể xử lý từng trường hợp cụ thể một cách phù hợp.
 
Liên quan đến chuyển giao bắt buộc, đại biểu Vũ Thị Lưu Mai, TP Hà Nội cho rằng: Mặc dù dự thảo đã có quy định về vấn đề này, song còn nhiều vấn đề cần tiếp tục hoàn chỉnh, bổ sung để đảm bảo tính chặt chẽ cũng như cơ sở trong tổ chức thực hiện. Đó là dự thảo Luật chưa quy định cụ thể, chi tiết về điều kiện của bên nhận chuyển giao, còn thiếu các quy định chi tiết về năng lực quản lý, điều hành, năng lực tài chính của bên nhận chuyển giao, về quy trình, thủ tục chuyển giao cũng chưa thực sự cụ thể và có thể sẽ gây những khó khăn trong tổ chức thực hiện, đặc biệt nghĩa vụ của bên chuyển giao cũng như bên nhận chuyển giao với bên thứ ba. “ Để đảm bảo tính khả thi, Ban soạn thảo có thể xem xét, bổ sung các quy định cụ thể về vấn đề này” – đại biểu Vũ Thị Lưu Mai đề nghị.
 
Không sử dụng ngân sách Nhà nước trong quá trình cơ cấu lại các tổ chức tín dụng
 
Trong báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật các tổ chức tín dụng, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, trước một số ý kiến của các đoàn đại biểu Quốc hội đề nghị không quy định trong dự thảo Luật việc sử dụng ngân sách Nhà nước trong quá trình cơ cấu lại các tổ chức tín dụng; không quy định các nội dung liên quan đến chính sách thuế trong Luật này, UBTVQH đã tiếp thu, đồng thời đề nghị Chính phủ xem xét, đề xuất những nội dung về các chính sách thuế, khẩn trương trình UBTVQH xem xét, bổ sung vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2018. Tập trung soạn thảo để trình dự án Luật sửa đổi, bổ sung các luật thuế có liên quan tại kỳ họp thứ năm Quốc hội khóa XIV, bảo đảm cơ chế pháp lý đồng bộ để xử lý các tổ chức tín dụng yếu kém.
​
Tuy nhiên, trong các quy định về khoản vay đặc biệt, dự thảo Luật quy định, trong điều kiện không sử dụng trực tiếp ngân sách Nhà nước để cơ cấu lại và xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng yếu kém, cần thiết phải có các biện pháp hỗ trợ để giúp các tổ chức tín dụng có triển vọng phục hồi, tránh nguy cơ đổ vỡ gây mất an toàn hệ thống. Việc quy định các tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt ngoài được vay của NHNN thì được vay đặc biệt của tổ chức bảo hiểm tiền gửi, Ngân hàng Hợp tác xã và các tổ chức tín dụng khác phù hợp với chủ trương huy động nguồn lực từ bên ngoài.
 
Đặt ra vấn đề không sử dụng ngân sách Nhà nước trong tái cơ cấu các tổ chức tín dụng yếu kém, đại biểu Quốc hội Vũ Thị Lưu Mai cho rằng, nguyên tắc này chưa được quán triệt một cách triệt để trong dự thảo Luật. Đại biểu phân tích, với các khoản vay đặc biệt có mức ưu đãi 0%, dự thảo Luật chưa làm rõ các tổ chức tín dụng sau khi được hưởng những khoản vay này nhưng vẫn không thể phục hồi, vẫn phá sản và không thể thanh toán được thì sẽ xử lý như thế nào, ai sẽ chịu trách nhiệm các khoản vay này?
 
Về việc miễn các nghĩa vụ tài chính, căn cứ vào dự thảo Luật thì tổ chức tín dụng kiểm soát đặc biệt được miễn một số nghĩa vụ tài chính như sau: Không phải trích lập dự phòng rủi ro; không phải thực hiện dự trữ bắt buộc; được miễn nộp phí bảo hiểm tiền gửi; được miễn phí tham gia các quỹ bảo hiểm an toàn hệ thống quỹ tín dụng nhân dân và được vay các khoản vay đặc biệt. Như vậy, nếu căn cứ vào các quy định trên thì không thể nói việc xử lý các tổ chức tín dụng không ảnh hưởng đến ngân sách nhà nước.
 
Ngoài ra, trong dự thảo Luật cũng như ở một số văn bản mang tính chỉ đạo gần đây có sử dụng khái niệm “không trực tiếp sử dụng ngân sách Nhà nước để hỗ trợ các tổ chức tín dụng yếu kém”. Đại biểu đặt ra câu hỏi, quy định như vậy tức là có thể sử dụng ngân sách gián tiếp để cơ cấu lại các tổ chức tín dụng yếu kém?
 
Theo đại biểu này, một trong những nguyên tắc cơ bản được quy định trong Luật ngân sách cũng như trong Hiến pháp, đó là việc sử dụng, quản lý ngân sách, phân bổ ngân sách phải đảm bảo tính công khai, minh bạch và nếu như chúng ta được hiểu rằng có thể gián tiếp sử dụng ngân sách để hỗ trợ thì có đảm bảo nguyên tắc được quy định trong hệ thống pháp luật hay không?
​
Cũng phát biểu ý kiến về vấn đề này, đại biểu Quốc hội Trương Trọng Nghĩa -TP Hồ Chí Minh cho rằng: Băn khoăn của người dân và cử tri là việc sử dụng ngân sách hay không và nó tác động thế nào vào ngân sách Nhà nước. Ở các nước họ thừa nhận sử dụng tiền thuế của dân, nhưng họ có một phương án tái cơ cấu và phục hồi đến một lúc nào đó, vài ba năm họ bán lại và có lời. Toàn bộ quá trình này họ kiểm soát rất minh bạch, không nên né tránh nói là không dùng đến ngân sách Nhà nước trực tiếp nhưng lại sử dụng gián tiếp. Cụ thể là chúng ta cho vay với lãi suất 0%, nếu có ảnh hưởng thì chúng ta cũng phải xác định ảnh hưởng bao nhiêu để báo cáo cho cử tri, nhân dân biết.

Bài viết này hữu ích chứ?