Các loại rủi ro thường gặp

Phần lớn ai cũng cho rằng đầu tư đồng nghĩa với rủi ro; buôn chứng khoán đồng nghĩa với cờ bạc. Ít có ai nhận xét rằng đi làm thuê mang nhiều rủi ro nhất.

Trong một giờ giảng cho sinh viên ban Cao Học Quản Trị Kinh Doanh (Master of Business Administration) của trường đại học Harvard, vị giáo sư hỏi: “Các bạn hãy định nghĩa chữ rủi ro trong việc kiếm tiền.” Phần lớn các sinh viên trả lời: “Đầu tư.” Người thầy trả lời gọn một tiếng, ngọt như dao chém vào thân chuối: “Không phải. Kiếm tiền bằng một đầu lương.”

Phần lớn ai cũng cho rằng đầu tư đồng nghĩa với rủi ro; buôn chứng khoán đồng nghĩa với cờ bạc. Ít có ai nhận xét rằng đi làm thuê mang nhiều rủi ro nhất. Có ai biết được ông chủ của mình đang tính toán gì? Có ai biết được công ty mình đang làm việc sẽ đi về đâu? Làm một công việc mà mình hoàn toàn không có tự chủ, hoàn toàn không có quyền quyết định ngày nào mình đi làm, ngày nào mình nghỉ. Làm việc mà không có quyền chọn lựa giờ làm việc, và còn tệ hơn nữa, việc làm hôm nay không biết còn đến ngày mai hay không, như vậy không gọi là rủi ro thì gọi là gì hả các bạn?

Đầu tư mang không ít rủi ro, bạn đừng để bất kỳ ai nói với bạn là đầu tư không có rủi ro. Bất cứ làm việc gì cũng có rủi ro cả, mà cho dù không làm gì đi nữa thì vẫn có rủi ro như thường.

Nếu rủi ro là một yếu tố không thể tránh được với cuộc sống mỗi người trên trái đất, thì chẳng thà cầm lấy vận mạng mình trong tay, còn hơn . . . nạp mạng mình, gia đình mình trong tay người khác và trông nhờ vào sự rủi ro của họ, phải không các bạn? Não trạng đó lẽ ra phải là sự lý luận thường tình của mọi người. Tiếc thay, chỉ có giới chủ và 5% dân chúng nghĩ như vậy. Đó là 5% những người giầu có nhất thế giới.

Các bạn hẳn đang muốn làm giầu, hoặc đã giầu mà còn muốn giầu hơn. Muốn vậy, chúng ta phải nắm lấy vận mạng mình trong tay mình, dám chấp nhận bất trắc, lèo lái bất trắc để trở nên thành phần trong số 5% nói trên.

Nếu rủi ro không thể tránh được, thì ta cần biết rõ rủi ro ở đâu, và làm sao để giảm thiểu rủi ro. Trở về chuyện đầu tư, người ta có thể kể ra những bất trắc và rủi ro sau đây:

1 – Rủi ro mất vốn: Khi mua chứng khoán của một công ty bạn là một phần chủ nhân của công ty ấy. Bạn cùng chung số phận với tất cả các chủ nhân của công ty. Nếu công ty “ăn nên làm ra” thì bạn được chia số lợi nhuận của công ty. Còn ngược lại công ty làm ăn thua lỗ, thì số tiền vốn bạn đầu tư vào đó cũng xuống theo. Theo luật đầu tư chứng khoán, bạn chỉ mất tối đa bằng với số tiền bạn mua cổ phiếu của công ty mà thôi. Để giảm thiểu sự mất vốn, bạn nên tìm mua cổ phiếu của những công ty có phẩm chất tốt, làm ăn bề thế, có được sự tin cậy của nhiều người, công ty làm ăn trên đà phát triển, sản phẩm của công ty có sức cạch tranh với các đối thủ khác trong thị trường; Công ty đầu tư vào các ngành đang phát triển hay có tiềm năng cao, ban quản trị có tài. Hơn nữa không nên đổ tiền vào một công ty duy nhất và cũng không nên đầu tư vào một nhóm duy nhất.

2 – Rủi ro tiền lời: Rủi ro tiền lời thường hay đi liền với bonds- trái phiếu. Một khi tiền lời giảm, các công ty phát hành trái phiếu mua lại hay còn gọi là “call” các trái phiếu cũ có phân lời cao, và phát hành trái phiếu mới với phân lời thấp hơn. Khi tiền lời tăng, giá công phiếu giảm, nếu lúc đó chủ nhân trái phiếu phải bán trái phiếu ra thì giá sẽ thấp hơn lúc mua vào. Để giảm thiểu giảm thiểu rủi ro tiền lời người mua trái phiếu nên biết trái phiếu đó có bị “call” hay không, và cũng giống như rũi ro mất vốn, không nên mua một trái phiếu duy nhất của một người phát hành duy nhất.

3 – Rủi ro lạm phát: Lạm phát hay còn gọi là vật giá leo thang, trong một lúc thời điểm kinh tế phát triển thịnh vượng, giá nhà cửa, đồ ăn, đồ dùng cùng nhau lên giá. Đồng tiền không còn đủ giá trị để mua những vật dụng cần thiết trong cuộc sống hằng ngày. Rủi ro lạm phát thường đi liền với những món tiền đầu tư vào quỹ tiết kiệm, và CD với một số tiền lời quá khiêm nhượng. Là vì, quĩ tiết kiệm và CD có phân lời quá thấp, nhiều khi không vượt quá chỉ số lạm phát.

4 – Rủi ro thị trường: Rủi ro thị trường là do thị trường “đông lạnh”, không có kẻ mua, người bán, thường là không có người mua. Tiêu biểu nhất của rủi ro thị trường là bất động sản. Một miếng đất, một căn nhà muốn bán được trong lúc thị trường bình thường cũng đã mất cả tháng; Huống hồ trong thị trường “nguội”, có khi cả năm vẫn chưa bán được nhà. Chắc hẳn bạn còn nhớ đầu thập niên 90, thị trường địa ốc ở California bị đông lạnh, một căn nhà muốn bán thì phải mất đến 6 tháng mới may ra bán được.

5 – Rủi ro thuế vụ: Thuế vụ cũng là rủi ro trong đầu tư à? Có chứ, còn rất nhiều nữa là khác. Đa số người đầu tư lợi dụng những kẽ hở của luật thuế để sinh lợi nhiều hơn. Câu nói mà phần lớn ai sinh sống ở Mỹ đều biết là: “Cuộc sống ở Mỹ này có 2 điều chắc chắn xảy ra, một là sự chết, hai là đóng thuế.” Có người còn mạnh dạn nói rằng, cách làm giàu nhanh nhất là trốn thuế. Hằng năm có biết bao nhiêu đổi thay về luật thuế. Đầu tư mà không tính toán rủi ro thuế vụ là một điều thiếu sót vô cùng lớn lao.

5 – Rủi ro chính trị và chính quyền: Chính trị và chính quyền mang không ít rủi ro cho người đầu tư. Nếu chính phủ liên bang Hoa kỳ không còn miễn thuế liên bang đối với những loại công phiếu do tiểu bang và thành phố ấn hành, tình trạng này sẽ ảnh hưởng rất lớn đến giới đầu tư trong 2 loại công phiếu ấy. Hoặc, nếu chính phủ đánh thuế khi gởi email hoặc mua bán qua Internet, luật thuế này sẽ gây một tác động mãnh liệt đến các công ty trước nay vốn thâu lợi lớn qua việc tiếp thị miễn phí bằng email và buôn bán không đóng thuế trên Internet. Cuối cùng, các cổ đông của các công ty đó sẽ bị ảnh hưởng. Rủi ro chính trị và chính quyền là loại rủi ro lớn nhất cho những người đang đầu tư ở các nước kém phát triển, và các nước luật pháp đầu tư không rõ ràng.

6 – Rủi ro kinh tế, xã hội, và ngoại tệ: Lại một lần nữa, rủi ro đi liền với các mối đầu tư nước ngoài, và nhất là các nước đang phát triển. Tiền tệ của một quốc gia mà không được ổn định thì cho dù đầu tư có lời đi nữa vẫn bị rủi ro nhiều.

Để giảm thiểu rủi ro trong đầu tư, thứ nhất, người đầu tư không nên chỉ đầu tư vào một lãnh vực, hay khu vực nào duy nhất cả. Tỷ dụ khi đầu tư vào chứng khoán, người đầu tư nên đầu tư vào nhiều khu vực khác nhau như khu vực y tế, năng lượng, họăc máy móc. Khi đầu tư vào trái phiếu, công phiếu, người đầu tư nên trải tiền ra mua một số công phiếu của liên bang, một số của tiểu bang, một số của công ty. Người đầu tư, cũng không nên chỉ chăm chú vào thị trường nội địa mà còn nên hướng ngoại, có nghĩa là nên đầu tư vào cả thị trường nước ngoài; các nước đang có tiềm năng phát triển rất mạnh như Trung Quốc.

Để giảm thiểu rủi ro một cách tối đa, và mang lợi nhuận về một cách tối đa, đầu tư cần phải được trải rộng ra bằng nhiều hình thức khác nhau, nhiều khu vực đầu tư khác nhau, và cũng như nơi chốn khác nhau. Bạn hãy làm như người đi buôn trứng vậy, không bao giờ bỏ tất cả trứng vào chung một giỏ. Còn việc đầu tư bao nhiêu vào khu vực nào thì còn tùy thuộc vào từng cá nhân, và từng trường hợp khác nhau.