Kế hoạch cổ phần hóa khó hoàn thành trong năm nay

Theo kế hoạch, trong năm 2012, có 93 doanh nghiệp nhà nước sẽ thực hiện cổ phần hóa cổ phần hóa Tuy nhiên, đến nay, đã qua nửa đầu năm, nhưng Bộ Tài chính vẫn chưa nhận được quyết định phê duyệt cổ phần hóa của doanh nghiệp nào gửi về.

Theo Bộ Tài chính, tổng hợp từ báo cáo của 4 bộ ngành, 9 tập đoàn kinh tế, 10 tổng công ty nhà nước đặc biệt và 57 địa phương, trong giai đoạn 2011 – 2015, sẽ có 899 doanh nghiệp nhà nước thực hiện các hình thức sắp xếp, cổ phần hóa. Trong đó, 367 doanh nghiệp sẽ thực hiện cổ phần hóa, 532 doanh nghiệp thực hiện các hình thức sắp xếp khác như giao, bán, giải thể, phá sản, giữ nguyên là công ty TNHH một thành viên, chuyển thành công ty TNHH hai thành viên. Theo kế hoạch, trong năm 2012, có 93 doanh nghiệp nhà nước thực hiện cổ phần hóa. Có thể thấy, việc hoàn thành kế hoạch cổ phần hóa năm 2012 là thách thức không nhỏ. Đây cũng không phải năm đầu tiên hoạt động cổ phần hóa có nguy cơ vỡ kế hoạch.

Ông Nguyễn Duy Long, Trưởng phòng Đổi mới, sắp xếp và phát triển doanh nghiệp, Cục Tài chính doanh nghiệp (Bộ Tài chính) phân tích, ngoài nguyên nhân kinh tế khó khăn, TTCK đi xuống dẫn đến chậm tiến độ cổ phần hóa được nhiều chuyên gia mổ xẻ và doanh nghiệp viện dẫn, thì chủ yếu các doanh nghiệp thuộc diện cổ phần hóa trong năm nay có quy mô lớn và đang có khó khăn về tài chính cần xử lý. Đương nhiên, với nhóm doanh nghiệp này, việc cổ phần hóa đòi hỏi nhiều thời gian hơn. Ngoài ra, theo thông lệ, do quý I hàng năm là thời điểm các doanh nghiệp thực hiện kiểm kê, lập BCTC…, nên số lượng doanh nghiệp thực hiện cổ phần hóa trong nửa đầu năm thường ít hơn so với nửa cuối năm.

Đại diện Cục Tài chính Doanh nghiệp cho biết, việc có hoàn thành kế hoạch cổ phần hóa hay không phụ thuộc chủ yếu vào nỗ lực của chính đơn vị được cổ phần hóa cũng như bộ ngành, địa phương và tập đoàn, tổng công ty chủ quản. Trước mắt, giải pháp chủ yếu vẫn là tập trung tổ chức triển khai và phối hợp thực hiện. Các bộ, ngành địa phương chủ quản của các doanh nghiệp trong danh sách phải triển khai quyết liệt các bước đã quy định trong Nghị định 59/2011/NĐ-CP như lập Ban chỉ đạo cổ phần hóa, lập báo cáo kiểm kê các vấn đề tài chính, xử lý tài chính… Nếu có vướng mắc hay chưa rõ về cơ chế, các bộ, ngành địa phương phải có ý kiến với Bộ Tài chính, Ban chỉ đạo đổi mới và phát triển doanh nghiệp, thậm chí báo cáo Chính phủ. Trên cơ sở đó, Bộ Tài chính xây dựng kế hoạch năm tới, cũng như đề xuất giải pháp, kiến nghị tháo gỡ khó khăn.

Trong số các đơn vị nằm trong danh sách cổ phần hóa, hiện nay, Tập đoàn Dệt may Việt Nam đã hoàn thành cơ bản các công việc để cổ phần hóa và đang trình Bộ Công thương phê duyệt để đấu thầu, lựa chọn đơn vị tư vấn xác định giá trị doanh nghiệp. Trả lời ĐTCK về việc liệu Vinatex có đúng hẹn IPO vào cuối năm nay, lãnh đạo Bộ Công Thương cho rằng, khả năng này là rất thấp, bởi đến thời điểm hiện tại, đơn vị tư vấn vẫn chưa được lựa chọn.

Cũng có trường hợp, một đơn vị chủ quản của doanh nghiệp trong diện cổ phần hóa sốt sắng với việc cổ phần hóa của doanh nghiệp, thường xuyên có văn bản xin hướng dẫn của cơ quan chức năng để xử lý rất nhiều tình huống phát sinh trong quá trình cổ phần hóa, mặc dù tình huống đó đã được quy định cụ thể tại các văn bản liên quan và trước đó cơ quan này đã hỏi, đã được trả lời và áp dụng cho các đơn vị khác. Mỗi lần công văn đi công văn lại là doanh nghiệp phải chờ đợi thêm dăm bữa nửa tháng, làm chậm tiến trình cổ phần hóa của doanh nghiệp. Đến nỗi, một vị lãnh đạo doanh nghiệp trong diện cổ phần hóa phải than thở, những phần việc tại doanh nghiệp đã làm xong hết, nhưng việc phê duyệt đấu thầu, định giá doanh nghiệp lại nằm ngoài tầm tay của doanh nghiệp. Như vậy, yếu tố cơ quan chủ quản doanh nghiệp là một phần quan trọng, quyết định tiến trình cổ phần hóa có đúng hẹn hay không.

Bên cạnh đó, cơ chế chính sách đối với hoạt động cổ phần hóa vẫn còn nhiều vấn đề cần xem xét. Chẳng hạn, theo quy định, để bảo toàn vốn nhà nước, hạn chế thất thoát, sau khi mốt số đối tượng doanh nghiệp đã được đơn vị tư vấn độc lập xác định giá trị, Kiểm toán Nhà nước phải kiểm toán lại. Hiện có 4 đối tượng được Kiểm toán Nhà nước kiểm toán lại, gồm tập đoàn, tổng công ty, doanh nghiệp có vốn điều lệ trên 500 tỷ đồng hoạt động trong ngành nghề đặc thù (hàng không, bưu chính, dầu khí…) và đối tượng được Thủ tướng Chính phủ yêu cầu thực hiện kiểm toán. Tuy nhiên, sau khi đơn vị tư vấn định giá thì cổ phần của doanh nghiệp được đấu giá công khai và nếu thị trường thuận lợi, doanh nghiệp có khả năng sinh lời thì người mua có thể trả giá cao hơn giá khởi điểm. Vì vậy, có ý kiến cho rằng, có thể bỏ bớt khâu kiểm toán sau khi đã xác định giá trị doanh nghiệp để đẩy nhanh cổ phần hóa.

Một trong những vấn đề lớn và tốn nhiều thời gian trong quá trình cổ phần hóa đó là phương án xử lý đất đai mà doanh nghiệp đang sử dụng. Theo quy định, doanh nghiệp phải lập phương án xử lý đất đai và được cơ quan có thẩm quyền, ở đây là các địa phương, có ý kiến. Trên cơ sở ý kiến của địa phương, doanh nghiệp thực hiện phương án đó và từ đó tính toán, xác định giá trị doanh nghiệp. Đối với các tập đoàn, tổng công ty có địa bàn hoạt động trải dài trên khắp cả nước, thời gian chờ đợi ý kiến của các địa phương mà doanh nghiệp đang sử dụng đất là rất lâu. Bởi vậy, UBND các tỉnh, thành cần có trách nhiệm đưa ra ý kiến sớm về vấn đề này để giúp doanh nghiệp đẩy nhanh tiến độ cổ phần hóa.

Được biết, Bộ Tài chính dự kiến sẽ tổ chức sơ kết một năm thực hiện Nghị định 59/2011 để nắm bắt tình hình thực hiện cổ phần hóa tại các doanh nghiệp, cũng như xem xét các vướng mắc mới phát sinh để đề xuất cơ chế tháo gỡ. Như vậy, những cú hích cho tiến trình cổ phần hóa thì vẫn phải chờ và kế hoạch cổ phần hóa vẫn thường trực nguy cơ trở thành “nhiệm vụ bất khả thi”. 

Hoàng Duy