Các thông tin về chi phí là thông tin quan trọng cùng với doanh thu để xác định lợi nhuận của doanh nghiệp. Vậy các thông tin về chi phí được quy định trình bày như thế nào trong chế độ kế toán Việt Nam và chuẩn mực kế toán quốc tế?
Theo quy định trong của Chuẩn mực và Chế độ kế toán doanh nghiệp hiện hành (Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 21 và Thông tư số 200/2014/TT-BTC) thì thông tin về chi phí của doanh nghiệp được trình bày ở hai báo cáo: Báo cáo kết quả kinh doanh và Thuyết minh báo cáo tài chính.
Theo VAS 21 – Trình bày báo cáo tài chính đoạn 56 quy định về các khoản mục của Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh thì chi phí sản xuất kinh doanh trên báo cáo này được phân loại theo chức năng (Giá vốn hàng bán, Chi phí bán hàng, Chi phí quản lý doanh nghiệp). Bên cạnh đó đoạn 60 quy định: “Doanh nghiệp phân loại các khoản chi phí theo chức năng cần phải cung cấp những thông tin bổ sung về tính chất của các khoản chi phí, ví dụ như chi phí khấu hao và chi phí lương công nhân viên”.
Như vậy theo chuẩn mực kế toán Việt Nam thì trên Báo cáo kết quả kinh doanh, chi phí sản xuất kinh doanh được phân loại theo chức năng: Các chi phí nằm trong giá thành sản phẩm, dịch vụ, hàng hóa đã tiêu thụ được báo cáo ở chỉ tiêu Giá vốn hàng bán. Các chi phí phát sinh cho quá trình tiêu thụ sản phẩm được trình bày ở chỉ tiêu Chi phí bán hàng, còn các chi phí quản lý toàn doanh nghiệp được trình bày tại chỉ tiêu Chi phí quản lý doanh nghiệp. Thuyết minh báo cáo tài chính cần trình bày thông tin chi tiết về chi phí sản xuất kinh doanh theo yếu tố.
Chi phí sản xuất kinh doanh theo yếu tố trong doanh nghiệp thương mại không bao gồm giá vốn của hàng hóa bán ra. Do vậy trong loại hình doanh nghiệp này tổng chi phí sản xuất kinh doanh theo yếu tố không bằng tổng chi phí phân loại theo chức năng trên báo cáo kết quả kinh doanh (Giá vốn hàng bán + Chi phí bán hàng + Chi phí quản lý doanh nghiệp).
Trong doanh nghiệp sản xuất, tổng chi phí sản xuất kinh doanh theo yếu tố trên Thuyết minh báo cáo tài chính cũng có thể không bằng tổng Giá vốn hàng bán + Chi phí bán hàng + Chi phí quản lý doanh nghiệp trên Báo cáo kết quả kinh doanh nếu có sự chênh lệch đầu kỳ và cuối kỳ của thành phẩm và sản phẩm dở dang. Công thức về mối quan hệ giữa tổng chi phí sản xuất kinh doanh theo chức năng (trên Báo cáo kết quả kinh doanh) và tổng chi phí sản xuất kinh doanh theo yếu tố (trên Thuyết minh báo cáo tài chính):
Giá vốn hàng bán + Chi phí bán hàng + Chi phí quản lý doanh nghiệp = Chi phí vật liệu + Chi phí nhân công + Chi phí khấu hao và phân bổ + Chi phí dịch vụ mua ngoài + Chi phí bằng tiền khác + (Chênh lệch thành phẩm, sản phẩm dở dang đầu kỳ – cuối kỳ).
(Công thức trên có thể cần điều chỉnh một số ngoại lệ như khi có thành phẩm làm ra được sử dụng làm TSCĐ hoặc dụng cụ,…).
Dưới đây là cách trình bày về chi phí hoạt động sản xuất kinh doanh theo chức năng và theo yếu tố của Công ty cổ phần sữa Việt Nam (Vinamilk) trong báo cáo tài chính riêng cho năm tài chính kết thúc ngày 31/12/2015.
IAS 1 – Trình bày báo cáo tài chính đoạn 99 quy định “Đơn vị cần trình bày thông tin chi phí ghi nhận trên báo cáo lãi lỗ sử dụng cách phân loại chi phí hoặc theo chức năng hoặc theo yếu tố, tùy theo cách thức nào cung cấp thông tin đáng tin cậy và phù hợp hơn”.
Với cách trình bày chi phí trên báo cáo lãi lỗ theo yếu tố, các công ty tổng hợp các chi phí được ghi nhận vào báo cáo lãi lỗ tùy theo bản chất (hay yếu tố như khấu hao, chi phí mua vật liệu, chi phí vận chuyển, chi phí nhân viên, chi phí quảng cáo) mà không cần phân bổ chúng theo chức năng. Ví dụ về cách trình bày thông tin về chi phí theo yếu tố trên báo cáo kết quả kinh doanh như sau:
Việc lựa chọn giữa cách trình bày chi phí theo chức năng hay theo yếu tố trên báo sao lãi lỗ phụ thuộc vào yếu tố lịch sử và các nhân tố thuộc về ngành và bản chất của đơn vị. Bởi vì cả hai phương pháp trình bày đều có các hạn chế đối với các loại hình đơn vị khác nhau, chuẩn mực yêu cầu nhà quản lý cần lựa chọn cách trình bày sao cho đáng tin cậy và phù hợp hơn.
Tuy nhiên do thông tin về chi phí theo yếu tố hữu ích trong việc dự báo dòng tiền trong tương lai, các thông tin công bố bổ sung về cách phân loại theo yếu tố là cần thiết khi đơn vị áp dụng cách phân loại chi phí theo chức năng trên báo cáo lãi lỗ.
Trên đây là cách quy định hiện hành của chuẩn mực và chế độ kế toán Việt Nam và quốc tế về chi phí trên báo cáo kết quả kinh doanh (báo cáo lãi lỗ). Trong khi chuẩn mực kế toán cho phép các đơn vị lựa chọn cách thức trình bày thông tin chi phí trên báo cáo lãi lỗ theo chức năng hoặc yếu tố để đem lại thông tin đáng tin cậy và phù hợp cho người sử dụng, chế độ kế toán Việt Nam yêu cầu trên báo cáo kết quả kinh doanh thì chi phí cần được trình bày theo các phân loại theo chức năng, và chi phí theo yếu tố được trình bày trong Thuyết minh báo cáo tài chính. Việc quy định cách trình bày thông tin chi phí như vậy có thể hiểu được là do thông lệ kế toán ở Việt Nam. Tuy nhiên trong một số trường hợp như các công ty dịch vụ, việc phân loại chi phí theo chức năng là rất khó, đòi hỏi có sự xét đoán chuyên môn và nhiều khi việc phân chia chi phí giữa các chức năng mang tính tùy tiện!
Do thông tin về chi phí là hữu ích trong việc dự báo dòng tiền trong tương lai nên chúng cần được công bố chi tiết trong các báo cáo tài chính. Người sử dụng báo cáo tài chính cần hiểu về cơ sở của các quy định để sử dụng các thông tin trên báo cáo tài chính một thích hợp cho nhu cầu của mình, và người lập báo cáo tài chính cần nắm được để cung cấp thông tin tài chính đáng tin cậy và phù hợp cho người sử dụng.
Việc trình bày và phân loại chi phí trên báo cáo tài chính là để phục vụ cho các đối tượng bên ngoài. Để phục vụ cho nhà quản trị nội bộ thì chi phí cần được phân loại theo các cách thức thích hợp tùy theo mục đích sử dụng của nhà quản trị (different costs for different purposes) như phân loại chi phí theo hoạt động, phân loại chi phí theo sự ứng xử của chi phí, phân loại chi phí theo khả năng kiểm soát của nhà quản lý (kiểm soát được và không kiểm soát được), theo tính chất thích hợp (chi phí thích hợp và chi phí không thích hợp),..
Theo Kiemtoan
0904 885 833
https://www.misa.vn/
