Báo cáo tài chính là gì? Chi tiết về BCTC doanh nghiệp

Báo cáo tài chính (BCTC) là công cụ không thể thiếu để doanh nghiệp minh bạch hóa tài chính, đồng thời cung cấp thông tin quan trọng cho nhà đầu tư, đối tác và cơ quan chức năng. Trong bài viết này, hãy cùng MISA tìm hiểu báo cáo tài chính là gì, vai trò của BCTC cũng như cách lập và trình bày như thế nào để đảm bảo hiệu quả và tuân thủ quy định pháp luật.

1. Báo cáo tài chính là gì?

Báo cáo tài chính là tài liệu quan trọng phản ánh tình hình tài chính, kết quả hoạt động kinh doanh và luồng tiền của doanh nghiệp trong một khoảng thời gian nhất định. Theo quy định, tất cả doanh nghiệp đều phải lập và trình bày BCTC hàng năm nhằm đảm bảo tính minh bạch tài chính.

Các đối tượng sử dụng báo cáo tài chính bao gồm:

• Nhóm bên trong doanh nghiệp:
  • Chủ doanh nghiệp: Sử dụng BCTC để theo dõi tình hình tài chính, hiệu quả kinh doanh và ra quyết định chiến lược phát triển.
  • Ban lãnh đạo và nhà quản lý: Dựa vào báo cáo để đánh giá khả năng sinh lợi, quản lý chi phí và dòng tiền.
• Nhóm bên ngoài doanh nghiệp:
  • Nhà đầu tư: Phân tích tài chính để quyết định đầu tư.
  • Ngân hàng, nhà cung cấp: Đánh giá khả năng thanh toán và đối tác tài chính.
  • Cơ quan nhà nước: Kiểm tra, đảm bảo doanh nghiệp tuân thủ quy định pháp luật.

Bộ báo cáo tài chính gồm những gì:

• Bảng cân đối kế toán: Cung cấp thông tin về tài sản, nợ phải trả và vốn chủ sở hữu tại một thời điểm nhất định.
• Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh: Ghi nhận doanh thu, chi phí và lợi nhuận của doanh nghiệp trong một kỳ kế toán.
• Báo cáo lưu chuyển tiền tệ: Theo dõi dòng tiền ra và vào để đánh giá khả năng thanh khoản và hoạt động tài chính.
• Thuyết minh báo cáo tài chính: Giải thích chi tiết các số liệu trong báo cáo, giúp người đọc hiểu rõ hơn về tình hình doanh nghiệp.

Thuật ngữ tiếng Anh mô tả các hệ thống báo cáo thuộc BCTC:

2. Các loại báo cáo tài chính

2.1. Phân loại BCTC theo nội dung

• BCTC hợp nhất: Tổng hợp thông tin tài chính của công ty mẹ và các công ty con.
• BTCT riêng lẻ: Phân tích tài chính của từng doanh nghiệp đốc lập.

2.2. Phân loại BCTC theo thời gian lập

• BCTC hàng năm: Lập theo chu kỳ kế toán 12 tháng.
• BCTC giữa niên độ: Bao gồm báo cáo quý và bán niên.

3. Vai trò của báo cáo tài chính

• Đối với doanh nghiệp: Báo cáo tài chính là công cụ quan trọng để đánh giá hiệu quả hoạt động, lập kế hoạch phát triển và minh bạch tài chính.
• Đối với nhà đầu tư: Dựa vào các số liệu tài chính, nhà đầu tư có thể đánh giá mức độ rủi ro và tiềm năng của doanh nghiệp trước khi quyết định đầu tư.
• Đối với cơ quan thuế: Đây là tài liệu quan trọng để kiểm tra và đánh giá việc tuân thủ các nghĩa vụ thuế của doanh nghiệp.

4. Nguyên tắc lập và trình bày

Việc lập và trình bày báo cáo tài chính cần tuân thủ các quy định cụ thể tại Khoản 4 Điều 9 Thông tư 24/2024/TT-BTC. Dưới đây là các nguyên tắc quan trọng để đảm bảo tính minh bạch, chính xác và nhất quán:

1. Căn cứ vào số liệu kế toán sau khi khóa sổ

Báo cáo tài chính phải được lập dựa trên các thông tin và số liệu kế toán chính thức sau khi hoàn tất việc khóa sổ kế toán, đảm bảo phản ánh đầy đủ và chính xác các nghiệp vụ kinh tế đã phát sinh.

2. Tuân thủ nguyên tắc, phương pháp và tính nhất quán

• Báo cáo tài chính phải được lập đúng với các nguyên tắc, nội dung và phương pháp đã được quy định.
• Việc trình bày báo cáo cần đảm bảo tính nhất quán giữa các kỳ kế toán. Trường hợp có sự thay đổi trong cách trình bày, doanh nghiệp phải thuyết minh rõ lý do và ảnh hưởng của sự thay đổi.

3. Phản ánh trung thực và khách quan

• Báo cáo tài chính cần trình bày một cách trung thực và khách quan về tình hình tài chính, kết quả hoạt động kinh doanh và luồng tiền của doanh nghiệp.
• Nội dung và giá trị của các chỉ tiêu trên báo cáo phải được giải thích rõ ràng, kèm theo thuyết minh chi tiết về số liệu để người đọc dễ dàng hiểu và đánh giá.

4. Tính đầy đủ và thống nhất của số liệu

• Báo cáo tài chính phải bao gồm toàn bộ các nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh trong năm tài chính, đảm bảo không bỏ sót hoặc để ngoài sổ kế toán.
• Số liệu trình bày trong báo cáo cần phù hợp và thống nhất với các tài khoản ghi sổ kế toán.

5. Kết hợp thông tin từ đơn vị phụ thuộc

• Báo cáo tài chính của doanh nghiệp phải bao gồm cả thông tin tài chính của các đơn vị phụ thuộc.
• Các giao dịch nội bộ phát sinh giữa các đơn vị hạch toán phụ thuộc cần được loại trừ hoàn toàn trước khi lập báo cáo, tuân thủ các quy định tại Thông tư 24/2024/TT-BTC.

6. Thời gian và tính liên tục

• Báo cáo tài chính phải được lập đúng thời hạn, đảm bảo tính kịp thời và liên tục. Số liệu trong báo cáo kỳ này phải kế tiếp số liệu của kỳ trước, giúp đảm bảo tính liên tục và đáng tin cậy của thông tin tài chính.

7. Nghiêm cấm chỉnh sửa trái phép

• Mọi hành vi can thiệp hoặc chỉnh sửa trái phép thông tin, số liệu trên báo cáo tài chính đã nộp hoặc công khai đều bị nghiêm cấm.
• Nếu cần điều chỉnh, phải thực hiện đúng quy định về nguyên tắc và phương pháp điều chỉnh theo Thông tư 24/2024/TT-BTC cùng các văn bản hướng dẫn liên quan.

Xem thêm: Tổng hợp quy định về báo cáo tài chính theo thông tư 133/2016/TT-BTC

5.  Thời hạn nộp Báo Cáo Tài Chính

Thời hạn nộp báo cáo tài chính theo từng loại hình doanh nghiệp:

1. Doanh nghiệp nhà nước

• Đối với các đơn vị kế toán thuộc doanh nghiệp nhà nước, báo cáo tài chính năm phải được nộp chậm nhất 30 ngày kể từ ngày kết thúc kỳ kế toán năm.
• Trường hợp công ty mẹ hoặc Tổng công ty nhà nước, thời hạn nộp báo cáo tài chính năm là 90 ngày kể từ ngày kết thúc kỳ kế toán năm.
• Các đơn vị kế toán trực thuộc Tổng công ty nhà nước cần nộp báo cáo tài chính năm cho công ty mẹ hoặc Tổng công ty theo thời hạn do công ty mẹ hoặc Tổng công ty quy định.

2. Các loại hình doanh nghiệp khác

• Doanh nghiệp tư nhân và công ty hợp danh phải nộp báo cáo tài chính năm chậm nhất 30 ngày sau khi kết thúc kỳ kế toán năm.
• Các doanh nghiệp thuộc các loại hình khác phải nộp báo cáo tài chính năm chậm nhất 90 ngày kể từ ngày kết thúc kỳ kế toán năm.

3. Doanh nghiệp nhỏ và vừa

• Đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa, báo cáo tài chính năm phải được lập và gửi đến các cơ quan có liên quan trong vòng 90 ngày sau khi kết thúc năm tài chính.

6. Các bước lập BCTC

Bước 1: Sắp xếp chứng từ kế toán Kế toán thu thập, phân loại và kiểm tra tính hợp lệ của chứng từ. Bất kỳ sai sót nào trong chứng từ đều có thể ảnh hưởng đến tính chính xác của báo cáo.

Bước 2: Hạch toán các nghiệp vụ kinh tế Ghi nhận các nghiệp vụ kinh tế phát sinh vào sổ kế toán. Có thể sử dụng phần mềm kế toán để tăng tính hiệu quả.

Bước 3: Phân loại nghiệp vụ theo tháng/quý Các chi phí như khấu hao tài sản, chi phí trả trước được phân bổ theo từng thời điểm.

Bước 4: Rà soát và tổng hợp nghiệp vụ Kiểm tra tính hợp lý và chính xác của các nghiệp vụ kinh tế đã ghi nhận, đảm bảo không bỏ sót.

Bước 5: Kết chuyển doanh thu và chi phí Thực hiện bút toán kết chuyển doanh thu, chi phí để xác định kết quả kinh doanh trong kỳ.

Bước 6: Lập các báo cáo chính Hoàn thiện 4 báo cáo chính theo quy định: Báo cáo kết quả kinh doanh, Bảng cân đối kế toán, Báo cáo luân chuyển tiền tệ và Thuyết minh báo cáo tài chính.

7. Kết luận

Báo cáo tài chính đóng vai trò không thể thiếu trong việc quản lý và phát triển doanh nghiệp, đồng thời là cầu nối quan trọng giúp doanh nghiệp tạo dựng lòng tin với nhà đầu tư, đối tác và cơ quan quản lý. Lập báo cáo tài chính chính xác, tuân thủ đúng quy định không chỉ giúp doanh nghiệp đảm bảo tính minh bạch mà còn hỗ trợ đưa ra các quyết định chiến lược hiệu quả.

Trong bối cảnh công nghệ ngày càng phát triển, việc ứng dụng các phần mềm kế toán hiện đại sẽ giúp doanh nghiệp tối ưu hóa quy trình lập báo cáo, tiết kiệm thời gian và gia tăng hiệu quả quản lý tài chính, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững.